Vakblad voor sociaal professionals
en het sociaal domein

‘Die Jason, hè? Wat een held is dat toch!’, zegt mijn dochter van zeventien boven een bord dampende lasagne. ‘Wie bedoel je precies?’, vraag ik. ‘Dat is die jongen die in de jeugdzorg opgesloten werd’, vertelt mijn dochter, ‘hij werd daar mishandeld en gepest. En in een isoleercel gezet omdat hij zijn boterham met kaas niet op wilde eten. Dat is geen jeugdzorg, dat is de gevangenis’. En in een isoleercel gezet omdat hij zijn boterham met kaas niet op wilde eten. Dat is geen jeugdzorg, dat is de gevangenis’.

Het accent ligt op de eerste twee stappen: basisvoorzieningen en wijkteams en, als dat niet toereikend is, ambulante hulp. Open en gesloten residentiële voorzieningen maar ook klinieken voor kinder- en jeugd-ggz zijn en worden in hoog tempo afgebouwd.

Om kinderen en gezinnen tijdig passende hulp en ondersteuning te kunnen bieden, is het streven al jaren: meer samenhang en betere samenwerking tussen organisaties in het jeugddomein.

De grote opgaven binnen het sociaal domein - en de jeugdzorg daarbinnen in het bijzonder - zijn niet oplosbaar binnen ons huidige (foute) beeld van mens en maatschappij. De oplossing zit hem niet in meer geld, beleid, regels of toezicht. Integendeel.

Er wordt veel gepraat over de jeugdhulp. Meningen buitelen soms over elkaar heen in de politiek, de media en de jeugdhulpsector zelf. Zijn de ontwikkelingen in de afgelopen jaren tekenen van verslechtering? Nee, zeggen de mensen bij Levvel (organisatie voor specialistische jeugdhulp). Er gebeuren mooie dingen én er gaan ook dingen niet goed. Vereenvoudiging van regelgeving en vooral ook meer samenwerking tussen de verschillende domeinen is noodzakelijk, waarbij de behoeften van gezinnen en de creativiteit van professionals centraal staan.

Pleegouders die steun hebben aan andere pleegouders staan sterker in de zorg voor hun pleegkinderen. Dit is de essentie van Mockingbird: een werkwijze in de pleegzorg die in de Verenigde Staten en Engeland al veel succes heeft.

Jeugdzorgaanbieders in financieel zwaar weer halen bijna wekelijks het nieuws. Vooral de financiële conditie van grote jeugdzorginstellingen is zorgelijk.

Dat de jeugdzorg moet veranderen weet iedereen. Het waarom en waardoor is minder duidelijk en voor de vraag hoe dan, hebben we een interface nodig tussen mens en instelling. Op dit moment is de interface vooral het medisch model en dat werkt niet, constant storing.

Hoe kun je als professional in de open jeugdhulp werken zonder vrijheidsbeperkende maatregelen in te zetten? Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) heeft een handreiking gemaakt voor het omgaan met zes herkenbare dilemma’s rond vrijheidsbeperking. Cruciaal daarvoor is afstemmen op het kind of de jongere en samen verantwoordelijkheid nemen voor maatwerk.

Als we het over de jeugdzorg hebben waar hebben we het dan over? Volgens het Nederlands Jeugdinstituut (Nji) gaat het om 444.000 jeugdigen tot 23 jaar. Dat is 10% van alle jeugdigen. Ieder jaar worden het er meer.

Mijn persoonlijke loopbaan is de bron voor een beschouwing van veertig jaar residentiële orthopedagogische hulpverlening. Daarbij wordt ook de complexe opdracht van pedagogisch medewerkers in residentiële settingen uitgelicht.

Vanaf 2015 heeft De Thuisbasis Sociaal Werk op kleine schaal een concept ontwikkeld voor goede kwaliteit jeugd hulp binnen het beschikbare budget. Aanvankelijk in de gemeente Montfoort en vanaf 2020 ook in de gemeente Oudewater.

‘Jeugdbeschermers lopen steeds vaker vast op vechtscheidingen', kopte de NOS in 2022. Het bericht meldt hoe de caseload van jeugdbeschermers volloopt met kinderen die lijden onder ouders die maar niet lijken te kunnen stoppen met ruziën, soms tot zelfs professionals tegen een burn-out aanzitten.

Bezuinigingen, toenemend personeelsverloop, hoog ziekteverzuim, boemerangbeleid, misbruik in instellingen... Je hoeft het nieuws maar te vol gen om te constateren dat er wel wat aan de hand is in jeugdzorgland. Hoog tijd dus om zeven plagen in kaart te brengen maar ook een oproep hoe deze te bestrijden.

Dat we kinderparticipatie belangrijk vinden, kinderen serieus moeten nemen in hulpverleningstrajecten en naar ze moeten luisteren, lijkt vanzelfsprekend. Echter, in de praktijk is dat nog niet het geval. Maar zonder kinderparticipatie ontnemen we het kind het basisrecht om te worden gezien als persoon met eigen ideeën, wensen en visie.

Opgroeien in een gezin met kwetsbaarheden brengt voor kinderen risico’s met zich mee. Steunfiguren zijn onmisbaar voor kinderen in deze gezinnen en zouden als interventie in het sociale (jeugd)domein vaker ingezet kunnen worden.

Juist nu, in een tijd waarin er veel speelt rondom de jeugdzorg, is het cruciaal om in te zetten op het werk aan de voorkant. Investeren in de samenwerking tussen preventie-plus en de specialistische jeugdzorg om de kosten beheersbaar te houden, de professionals binnen en de jeugd adequaat te ondersteunen.

Sinds twee jaar werkt een uniek team in Nederland aan een unieke opdracht: zorg voor contactherstel tussen ouders van de toeslagenaffaire die te maken hebben met een uithuisplaatsing.

‘Ik ben blut en ik heb geen fietsstoeltje, dus ja ik ben met de auto’, zegt ze terwijl ze haar handen in de lucht gooit. Ze pakt haar dochter, zet haar achterin en rijdt weg. Daar gaan ze. In een afgekeurde auto, rijdend zonder rijbewijs.

Steeds meer jongeren hebben gedragsproblemen en/of psychische klachten, steeds vaker wordt voor hulp een beroep gedaan op de jeugdzorg. Is deze hulp altijd nodig? En helpt het?

Het aantal jeugdigen dat in aanraking komt met jeugdzorg is de afgelopen jaren verviervoudigd. Momenteel gaat het om een op de zevenenhalf (dit was een op 27 in 1997). Dat komt niet omdat er opeens meer ‘mentaal ongezonde’ kinderen worden geboren.

Volgens het NJi is ‘Gezin Centraal’ een vorm van ambulante jeugdhulp voor gezinnen met kinderen onder de 18 jaar. De ambulant hulpverlener werkt met het hele gezin aan duurzame gedragsverbetering en een betere balans tussen draagkracht en draaglast. Het woord ‘duurzaam’ is ongetwijfeld tactisch gekozen.

Hoe meer we weten, hoe meer onthutst we zijn. Zelfs na twintig jaar. Of misschien beter, juíst na twintig jaar werken met kinderen, jongeren, (jong)volwasse nen en gezinnen die kampen met de gevolgen van geweld in de relationele sfeer. Waar hebben we het dan eigenlijk over?

Bij een pleeggezinplaatsing blijft aan de ouder het stigma kleven een ontaarde of falende ouder te zijn. Die publieke veroordeling staat zowel een constructieve samenwerking met jeugdzorg als met de betrokken pleegouders in de weg. Hoog tijd, aldus de auteurs om het taboe van een ouderschap zonder opvoederschap te veranderen.

Er is veel geschreven over de mentale gezondheid van jongeren en jongvolwassenen tijdens de Corona-periode. Jongeren ervaarden onder meer vaker eenzaamheid, angst en stress. Sociaal werker Jasper van den Ende besloot in 2020 zijn eigen hobby in te zetten om deze thema's bespreekbaar te maken én om deze van een passend antwoord te voorzien: Dungeons and Dragons.

In drie afleveringen gaat de documentaire 'Aan de andere kant' in op de vooroordelen rondom tbs, waarvan sommige clichés waar blijken te zijn, maar andere absoluut niet. Het belicht de complexiteit van de behandelingen en de impact op zowel de patiënten als hun slachtoffers. Documentairemaker Jessica Villerius liep bijna drie jaar vrij rond in de tbs-kliniek de Rooyse Wissel in Limburg. Ze sprak met patiënten over hun ervaringen.

Anja Machielse doet al sinds de jaren negentig onderzoek naar eenzaamheid en sociaal isolement. Uit een onderzoek van Machielse naar welzijn bleek dat acht tot tien procent van de bevolking sociaal geïsoleerd leeft. Hoe is het mógelijk dacht Machielse. Waar zijn de vrienden, de familie? Ze besloot deze mensen uit het onderzoek op te zoeken.

De wachtlijsten voor opname in tbs-klinieken worden langer en de bewoners van de tbs-klinieken blijven langer in de instellingen. Hoe gaan we hiermee om? Laten we mensen vervroegd toetreden tot de samenleving? Hoe gaan we met deze mensen om? Is er adequate begeleiding voor deze groep mensen?

We zien de zomervakantie als een periode van ontspanning en plezier. Toch zien we uit onderzoek dat de piek voor het aanvragen van scheidingen in september valt. Vlak na de zomervakantie. Hoe komt dat?

Het gebruiken van joints, pillen of andere drugs leidt bij sommige gebruikers tot aanhoudende klachten. Je voelt je dan anders dan normaal: je bent vager, afweziger (depersonalisatie en/of derealisatie) of angstiger. Ook oogruis zien of flashbacks beleven (HPPD) komen voor. Soms kan iemand daar lang last van houden.

Sommige jongeren zien bijna niemand meer en hebben ernstige psychische klachten. Nieuwsuur maakte een reportage over dit groeiende probleem. Hoogleraar klinische psychologie Peter Muris (Universiteit Maastricht): "Deze tieners of jongvolwassenen doen gewoon niet meer mee. Sommigen zitten alleen maar op hun kamer en komen daar ook niet meer vanaf."

Hoe kun je verstandige keuzes maken wanneer demotiverende gedachten of een negatieve omgeving je in de weg staan? Ieder kind wil veilig opgroeien, maar soms is extra ondersteuning nodig tijdens de weg naar volwassenheid. In de jeugdzorg wordt dit bereikt door contact te maken, te signaleren, te motiveren, op te voeden en te activeren.

Start in september fris met deze cursussen geschikt voor professionals in het Sociaal Domein. Cursussen mét accreditatie maar ook zonder, om je kennis en skills up-to-date te houden. Skills die het werk voor jou maar ook je werk met anderen aangenamer kunnen maken.

In de gemeenschap rond een gezin zijn - naast het sociaal netwerk - school, kinderdagverblijf, professionals in de wijk (welzijn, jeugdgezondheidszorg (consultatiebureau), wijkagent, wijkteam, huisarts) de altijd aanwezige schokdempers. Geweld, verwaarlozing en seksueel misbruik in gezinnen kunnen zij helpen voorkomen, signaleren en de schade die wordt toegebracht helpen beperken.

De samenleving verandert in steeds sneller tempo. Wat heeft dat voor gevolgen voor het gezin? 

Dit boek geeft een overzicht van de ontwikkelingen die zich op verschillende terreinen voordoen zoals op demografisch, maatschappelijk en technologisch gebied. Deze ontwikkelingen leiden tot meer diversiteit in gezinsvormen zoals eenouder- en meervoudig gezin, gezinnen met twee vaders of moeders en gezinnen van bewust alleenstaande moeders.

De zomertijd breekt aan! Eindelijk tijd om bij te lezen over jouw vakgebied of om verhalen, nieuwe inzichten en ervaringen te lezen van mensen uit jouw vakgebied. Laat je inspireren door deze boeken en vakbladen.

Het kan heel bijzonder en mooi zijn om te werken in de zorg voor mensen met een beperking. Maar wat heb je daarvoor nodig, hoe doe je dat en hoe maak je verschil?

Afgeschakeld van de samenleving: soms bedoeld, vaker onbedoeld. Het zijn de onzichtbaren of de zichtbaren die zich los voelen van de sociale omgeving. In iedere leeftijdsfase, gendertype, sociale economische status komt afschakeling voor. Heb jij hier kennis over of er ervaring mee? Sozio biedt nu de ruimte om jouw inbreng te publiceren.

Vanaf medio mei 2024 is een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) voor iedereen digitaal te ontvangen. Screeningsautoriteit Justis introduceert deze nieuwe ontvangstmethode. Sinds 20 maart 2024 is het digitaal ontvangen van een VOG in de berichtenbox van mijnoverheid.nl gefaseerd uitgerold. Tot op heden was de VOG alleen op papier te ontvangen.

Wat is een goed leven voor mensen met een verstandelijke beperking? Voor de meeste mensen met een verstandelijke beperking, hun verwanten, hun zorgprofessionals en beleidsmakers is het antwoord duidelijk: een goed leven is een zo ‘gewoon’ mogelijk leven, midden in de samenleving. Maar niet alle mensen met een verstandelijke beperking leven zo’n ‘gewoon’ mogelijk leven. In Nederland leven er zo’n 20.000 van hen op een instellingsterrein, afgezonderd van die ‘gewone’ samenleving. Vaak kiezen bewoners en verwanten heel bewust voor zo’n ‘ongewoon’ leven. Maar waarom?

Re-integratie van (ex-)delinquenten in het algemeen roept in de samenleving regelmatig flinke emoties op. Nog lastiger is het wanneer het gaat over zedendelinquenten die, na een detentie of behandeling, moeten terugkeren in de samenleving. Meer nog dan andere delinquenten worden zedendelinquenten gezien als mensen met verwerpelijk gedrag.

De zorg voor jongeren met zeer complexe psychiatrische problemen schiet tekort. Het gaat om de zogenoemde Zikos-afdelingen (Zeer Intensieve Kortdurende Observatie en Stabilisatie). De inspectie bezocht de afdelingen na verontrustende signalen en trok harde conclusies. Een van de twee Zikos-instellingen stelde daarop een opnamestop in. Op de Zikos-afdelingen zitten jongeren van 12 tot 18 jaar met complexe gedragsproblemen die een acute psychiatrische crisis hebben.

Een juiste houding, een realistische kijk op jezelf met behoorlijk wat identiteitsbesef en het kennen van ups en downs in je levensloop. Zijn dat niet de in het oog springende thema’s waar menig coach of counselor zich in zijn contact met cliënten op zal richten?

In Sozio 4 2023 is bij het artikel 'De noodzaak het patroon te herkennen en mythen te ontmantelen een tabel weggevallen'. Excuus voor het ongemak. Via de Kennisbank Sociaal Digitaal is het volledige artikel te raadplegen. Ook zijn de namen van de docenten in de juiste volgorde gezet.

Re-integratie van (ex-)delinquenten in het algemeen roept in de samenleving regelmatig flinke emoties op. Nog lastiger is het wanneer het gaat over zedendelinquenten die, na een detentie of behandeling, moeten terugkeren in de samenleving. Meer nog dan andere delinquenten worden zedendelinquenten gezien als mensen met verwerpelijk gedrag.

Een groep voor kinderen die seksueel misbruik hebben meegemaakt. Waarom zou je daaraan beginnen als therapeut? Met alle nadruk die er in therapieland is op korte behandeltrajecten, wordt er tegenwoordig steeds vaker gekozen voor een korte aanpak. En na zo’n traject heeft een kind ook vaak minder klachten, zoals nachtmerries en wat betere concentratie op school.

Leer op een andere manier kijken naar Bemoeizorg. Luister naar praktijkverhalen, inspirerende voorbeelden, leer de LEAP-methode, ontdek de werking van muziek in herstel en meer!

Marion Matthijssen kijkt naar elk onderzoek dat ze gaat uitvoeren door een ‘creatieve bril’. Wellicht doordat ze twee totaal verschillende studies heeft gedaan: ‘Vormgeving & Communicatie’ en sociologie. In haar werk als onderzoeker merkt ze steeds meer dat de vaardigheden uit beide studies samenkomen en elkaar versterken: communicatie, creativiteit en onderzoek. Ze gaat altijd op zoek naar de beste manier om data te verzamelen of te presenteren. Langzaam maar zeker viel het haar op dat ze een heel scala aan ‘creatieve technieken’ gebruikte. Deze aanpak en technieken heeft ze gebundeld in haar nieuwste boek.

De sector snakt naar bruikbare ideeën, realistische toekomstscenario’s en, handzame praktijkvoorstellen zowel voor wat betreft het beleid, het bestuur, de structuur als de uitvoering.

Sozio 4 is verschenen met een speciale editie over Huiselijk geweld. Er zijn verschillende vormen van geweld in afhankelijkheidsrelaties zoals partnergeweld, kindermishandeling, ouderenmishandeling en eergerelateerd geweld. Deze vormen van geweld komen voor in alle sociaal-economische klassen en binnen alle culturen in de Nederlandse samenleving. Slachtoffers zijn in de meeste gevallen vrouwen en kinderen, maar het treft ook mannen, ouders en ouderen

Het is een doorgaande informatiestroom: Aandacht voor mensen met LVB - in het werken met en begeleiden van. Het nieuwe nummer van circa 100 pagina's bevat weer de laatste inzichten.

Sozio #2 2023 staat helemaal in het teken van digitalisering en innovatie. Digitalisering: we kunnen er niet meer omheen. Online bankzaken regelen, digitale handtekeningen, vergaderen met collega’s, online gesprekken met cliënten, boeken lezen, live locaties delen... Zelfs binnen de zorg krijg je een computergestuurde stem, die jou om informatie vraagt.

In Interviewen in kwalitatief onderzoek presenteert Marion Matthijssen een praktische aanpak om kwalitatieve data te verzamelen aan de hand van interviewen. Door haar ruime ervaring als trainer in kwalitatief onderzoek ziet zij de behoefte bij veel onderzoekers aan praktische handvatten om goed kwalitatief onderzoek uit te voeren.