Vakblad voor sociaal professionals
en het sociaal domein

Er wandelt een vaag bekende blonde man achter een kinderwagen door de stad. Een voice-over zegt: ‘Niet elk kind krijgt wat het nodig heeft. En ik kan het weten. Ik heb lang geworsteld met mijn eigen opvoeding. De machtige band tussen ouders en kinderen, ik ben het in een ander licht gaan zien. En dat heeft alles te maken met mijn laatste stage.'

Ben je eenmaal aan de beurt bij de ggz, dan gaat de behandeling nog niet beginnen. Voor het bepalen van de behandelstrategie worden er, door de zorgprofessional, eerst vragen gesteld. Maar praten over dat wat er is, is voor veel cliënten een worsteling. Als gevolg van stress blokkeert het brein en daardoor het denken. Het maakt het verwoorden van gevoelens, gedachten en behoeften lastig. Het levert niet alleen extra spanning op, maar maakt de antwoorden ook onbetrouwbaar. Toch baseren zorgverleners zich op deze antwoorden bij het vaststellen van een behandelplan. Mede hierdoor moet het plan, als het er eenmaal is, ook nog regelmatig bijgesteld worden, omdat het niet werkt. Dit belemmert niet alleen de doorstroom van de zorg. Het zorgt voor teleurstelling en frustratie bij beide partijen.

In de Werkplaats Sociaal Domein Twente (WSDT) komt het thema technologie steeds vaker ter sprake. Sociaal werk organisaties zijn nieuwsgierig naar de mogelijkheden van technologische toepassingen in de praktijk van de sociaal werker. In de bijeenkomsten van de WSDT wisselen praktijkorganisaties en de hogeschool kennis uit over initiatieven en onderzoeken ze veelbelovende innovaties van partners om uit te breiden naar andere partners in de regio. We merken dat er behoefte is aan concrete voorbeelden van technologie en de meerwaarde daarvan in het sociaal domein.

Bij ouderen met multi-problematiek ligt een oplossingsgerichte aanpak voor de hand. Valkuil hierbij is dat ouderen eenzijdig worden benaderd: wat gaat niet goed? Ouderenmaatschappelijk werkers in Rotterdam gebruiken een talentenscan om ook de positieve kanten van hun cliënt in beeld te krijgen. Kenniscentrum Zorginnovatie onderzocht de eerste ervaringen.

“Kun je je moeder vertellen wat dit plaatje betekent?” Even neemt hij plaats op een stoeltje om uit te leggen wat er in zijn hoofd gebeurt als het oranje of rood wordt.

Jeugdbeschermers zetten zich in om de veiligheid en ontwikkeling van kinderen en jongeren te waarborgen in soms uiterst complexe gezinssituaties. Maar wat maakt een jeugdbeschermer werkelijk vakbekwaam? Met deze vraag in gedachten startte Jeugdbescherming Rotterdam Rijnmond (JBRR) een onderzoek naar het vakmanschap van jeugdbeschermers. Dit artikel presenteert de belangrijkste bevindingen, met als doel een beeld te schetsen van de vaardigheden, kennis en houding die essentieel zijn in dit beroep.

Het STAP-budget, een subsidieregeling waarmee studenten tot 1000 euro per jaar aan scholingsbudget ontvangen, bestaat helaas niet meer. Als docenten in het sociaal onderwijs zagen we dat hierdoor ook veel sociaal werkers, mantelzorgers en vrijwilligers uit onze klaslokalen zijn verdwenen. Dit vinden wij een beweging in de verkeerde richting. Daarom ontwikkelden we een alternatief op het STAP-budget voor sociaal onderwijs; de Acadius-studievoucher waarmee studenten tot 1000 euro studiebudget per opleiding kunnen inzetten.

Het is 11 uur ’s ochtends. Aan de keukentafel zit een getraumatiseerde man. Naast hem ligt zijn labrador, die hij wil trainen om hem te helpen in het dagelijks leven. ‘Zonder mijn hond raak ik weer depressief’, zegt hij. ‘Dan kom ik niet meer buiten.’ Terwijl je luistert, denk je aan het teamoverleg eerder die ochtend, waar een collega opmerkte dat de gemeente niet verplicht is om de kosten voor assistentiehondentraining te vergoeden. Tegelijk weet je dat deze hond essentieel is voor de zelfstandigheid van deze man en voor zijn deelname aan het sociale leven. Volg je de regels en wijs je de voorziening af, of ga je voor maatwerk, ondanks beperkte middelen en strikte gemeentelijke kaders?

Professionals in de gehandicaptenzorg hebben steeds vaker te maken met een complexere doelgroep. De roep vanuit het werkveld om gespecialiseerde professionals klinkt luid. Reden voor Hogeschool Inholland om de Associate degree Sociaal Werk, gericht op de gehandicaptenzorg, te ontwikkelen. Begin vorig jaar ging de eerste lichting studenten van start. Coördinator Iris Munster en student Kirsten Monné delen hun ervaringen.

Werken in het forensisch sociaal domein is een vak apart. De omgang met cliënten (in het vervolg justitiabelen genoemd) staat daar in het kader van justitiële regelgeving. Rechtelijke uitspraken over opgelegde doelen en beperkingen en de praktische consequenties die daaruit voortvloeien, zijn bepalend voor het handelen.

Werken met ervaringskennis als professionele waarde in de ggz krijgt steeds meer aandacht binnen de geestelijke gezondheidszorg, die tegelijkertijd zeer technocratisch en interventionistisch georiënteerd is. Naast ervaringsdeskundigen kunnen ook traditionele professionals ervaringskennis benutten. In deze bijdrage staan we stil bij resultaten uit promotieonderzoek en de dagelijkse praktijk van een psychiater en directeur van een ggz instelling.

In dit artikel schets ik in kort bestek een aantal hoofdlijnen uit het gedachtegoed rond normatieve professionalisering, met als doel om de urgentie daarvan in professionele praktijken aannemelijk te maken. Ik begin met enkele praktische voorbeelden.

Er komt een nieuw landelijk opleidingsprofiel bachelor Social Work. Het nieuwe landelijk opleidingsprofiel vervangt het huidige opleidingsprofiel en zal richtinggevend zijn voor alle negentien Social Work opleidingen in Nederland.

Het begrip ervaringsdeskundige komt steeds duidelijker op de kaart te staan. Het is inmiddels in de ggz en de maatschappelijke opvang heel gebruikelijk om ervaringsdeskundigen te betrekken bij diverse processen en soorten van besluitvorming. De ervaringsdeskundige is steeds vaker goed opgeleid en daarbij kan de ervaringsdeskundige een goede gesprekspartner zijn.

In gesprek met Cassandra Barkman (Radicaal activist in verbinding, doorleefde ervaring, GGZ- agoog. Werkzaam bij Altrecht en UMC-U).

In 2008 en 2017 zijn wetswijzigingen doorgevoerd waardoor tbs-gestelden als zij uit de kliniek komen, een langere periode onder toezicht worden geplaatst. Het WODC onderzocht de effectiviteit van de twee wetswijzigingen. De eerste wetswijziging vloeide voort uit het parlementaire onderzoek naar de tbs-maatregel en de tweede uit de Wet Langdurig Toezicht, gedragsbeïnvloeding en vrijheidsbeperking (Wlt).Het doel van deze wetswijzing was het verminderen van recidive. Uit onderzoek van het WODC blijkt dat dit doel niet is gehaald. Enkele andere subdoelen zijn wel behaald, zo zijn er minder heropnames van tbs-patiënten in de kliniek (hervattingen) na de wetswijziging van 2008.

Momenteel bereiden we een speciale Sozio-editie voor over het thema LVB. We nodigen je uit om ons een voorstel te doen voor een inhoudelijke bijdrage vanuit jouw expertise, achtergrond en/of organisatie.

Rondom het 12e Jaarcongres Huiselijk Geweld geeft David Mandel, auteur van het boek Stop met moeders de schuld geven en vaders negeren, drie masterclasses in Nederland waarin hij zijn ervaring en visie deelt.

Anorexia nervosa is een ernstige aandoening die mensen al eeuwenlang voor een raadsel stelt. Wanneer een ziekte ernstig is, is behandelen van belang. Maar wil men een goede behandeling inzetten, dan is het ook belangrijk om na te gaan wat er dan behandeld wordt. Het gaat daarbij niet om de te behandelen symptomen, maar om het aanpakken van de oorzaak, dus om de etiologie. Vaak ziet men in het ontstaan van anorexia nervosa een connectie met andere aandoeningen. Er is dan sprake van comorbiditeit, die zowel medisch als psychiatrisch kan zijn.

Elke vier dagen wordt er in het Verenigd Koninkrijk een vrouw gedood door haar (ex-)partner. In Nederland is dat iedere acht dagen. Femicide als extreme vorm van huiselijk geweld is een epidemie geworden. Jane Monckton-Smith is hoogleraar publieke bescherming, gespecialiseerd in interpersoonlijk geweld.

Trauma- en stressorgerelateerde klachten komen veel voor bij mensen met een verstandelijke beperking of zwakbegaafdheid. Toch worden deze klachten nog te vaak niet gezien of niet goed behandeld met ernstig langdurig lijden als gevolg. Dat moet en kan beter. Screening, diagnostiek én effectieve behandeling zijn mogelijk, ongeacht leeftijd of niveau van functioneren. Tijdens het 14e Jaarcongres LVB besteden we uitgebreid aandacht aan dit onderwerp. Kom je ook op 25 september?

Het WODC gebruikt een eigen methodiek waarmee recidive gemeten kan worden. De methodiek geeft inzicht in of en hoe mensen, nadat zij eerder crimineel gedrag vertoonden, opnieuw de fout in gaan. Recidive verminderen is één van de belangrijkste doelen binnen het strafrecht. Door dit te meten, wordt inzichtelijk of straffen, maatregelen en interventies helpen om mensen op het rechte pad te houden. Een herziene beschrijving van deze methodiek om recidive te meten is nu openbaar.

Van tijd tot tijd verschijnen er berichten in de krant dat kinderen door hun pleegouders zijn mishandeld. Dat roept de vraag op of pleeggezinnen wel de veilige haven zijn voor kinderen die niet langer thuis kunnen blijven vanwege misstanden, zoals ernstige verwaarlozing en mishandeling. Kinderen onderbrengen in een pleeggezin komt al heel lang voor en gaat terug tot de 18de eeuw. Maar sinds enkele decennia is het plaatsen van kinderen in een pleeggezin een professionele vorm van jeugdhulpverlening geworden.

De aanpak van recidive vraagt van de professional te balanceren tussen zorg, veiligheid en autonomie. De bedoeling van straffen en strafrechtelijke interventies is om mensen die een delict hebben gepleegd te laten stoppen met het plegen van delicten. Re-integratie is gericht op maximale autonomie voor de justitiabele, waarbij goede zorg en begeleiding wordt verleend en tegelijkertijd de veiligheid van de omgeving wordt beschermd. Desondanks blijken velen toch te recidiveren. Op dit congres wordt ingegaan op de vraag hoe recidive kan worden beperkt met aandacht voor de omvang van recidive en trends in delicten en de aanpak van recidive. De eerste sprekers zijn bekend!

Slachtoffers van het toeslagenschandaal worden nog altijd niet goed genoeg geholpen. Ouders krijgen vaak niet het schadeherstel dat in een rechtsstaat verwacht mag worden, de juridische kwaliteit van het herstelproces is ondermaats en te veel gezinnen zijn de regie kwijt. Het zijn de snoeiharde conclusies van een speciale commissie, die met een advies komt hoe het schadeherstel ‘sneller en beter’ kan. ‘Er is stevig ingrijpen noodzakelijk’, waarschuwt de commissie.

Uit een enquête van onderzoekscollectief Spit komt naar voren dat meerdere zorginstellingen weigeren complexe patiënten met ingrijpende verstandelijke beperkingen op te nemen omdat de zorgkosten voor deze groep hoog zijn. De tarieven die zorginstellingen ervoor betaald krijgen zijn al jaren niet toereikend, waardoor zorginstellingen terughoudend zijn om nieuwe mensen op te nemen, aldus de resultaten van de enquête die Spit onder cliëntondersteuners hield.

Het is goed dat er tegenwoordig meer aandacht is (in de media) voor het mentale welzijn van jongeren. Dit zorgt ervoor dat er meer aandacht is voor preventie en de behandeling van deze klachten. Toch zou er ook gedacht kunnen worden aan de manier waarop er over dit onderwerp geschreven wordt. De toon is vaak alarmerend en negatief.

De laatste jaren neemt in de media de bezorgdheid over de mentale gezondheid onder jongeren toe. Steeds meer jongeren maken gebruik van hulpverlening. Hoe komt het dat zij zo veel mentale druk ervaren? En hoe gaan we als samenleving om met jongeren in een kwetsbare positie? Levi van Dam zoekt als bijzonder hoogleraar Veerkrachtig Opgroeien naar een antwoord op hoe je jongeren met mentale problemen het beste kunt helpen. Volgens Van Dam blijkt uit epidemiologisch onderzoek dat jongeren niet meer psychische problemen hebben dan 30 jaar geleden.

Eén aanpak van jeugdcriminaliteit is er niet. Het is daarom belangrijk om als politieagent/organisatie te kijken naar de juiste aanpak.

De volgende editie van het congres ‘Jouw werk, mijn leven’ van Partners voor Jeugd vindt plaats op donderdag 9 oktober van 13:30 tot 17:30 uur in een van de oudste en grootste boomkwekerijen van Europa: het Inspyrium in Cuijk.

Professionals in de gehandicaptenzorg hebben steeds vaker te maken met een complexere doelgroep. De roep vanuit het werkveld om gespecialiseerde professionals klinkt luid. Reden voor Hogeschool Inholland om de Associate degree Sociaal Werk, gericht op de gehandicaptenzorg, te ontwikkelen. Begin vorig jaar ging de eerste lichting studenten van start. Meer weten over onze Associate degree Sociaal Werk?

Cinema Delicatessen brengt Flophouse America op 19 juni uit in de bioscopen. In de hartverscheurende film van Monica Strømdahl trotseert een 12-jarige jongen het alcoholmisbruik van zijn ouders en vindt hoop na een onverwachte tragedie.

Overheidsinstanties en hun (lokale) professionals komen steeds vaker in aanraking met mensen die zichzelf soeverein verklaren. Onderzoekers van het Centre of Expertise Veiligheid & Veerkracht van Avans Hogeschool onderzochten in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de ervaringen en aanbevelingen van deze lokale professionals in die contacten. In vakblad Sozio doen zij verslag van dit onderzoek. Een belangrijke les die volgt uit de verkenning is dat het cruciaal is om op individueel vlak weer goed professioneel contact te krijgen met mensen die zich soeverein verklaren.

Het gebruiken van joints, pillen of andere drugs leidt bij sommige gebruikers tot aanhoudende klachten. Je voelt je dan anders dan normaal: je bent vager, afweziger (depersonalisatie en/of derealisatie) of angstiger. Ook oogruis zien of flashbacks beleven (HPPD) komen voor. Soms kan iemand daar lang last van houden.

Op 16 september is de zorgstandaard Leefstijl in de ggz gelanceerd. Leefstijl wordt een vast onderdeel van de behandeling in ggz. Hiermee zet de ggz-sector een grote stap vooruit: vanaf 2025 is het stimuleren van een gezonde leefstijl een vast onderdeel van iedere behandeling, zoals afgesproken in het Integraal Zorgakkoord (IZA). Leefstijl is heel belangrijk voor de mentale gezondheid. Het helpt niet alleen bij het voorkomen van psychische klachten, maar speelt ook een belangrijke rol bij herstel. De gedragsverandering die hiervoor nodig is, blijkt voor veel mensen een flinke uitdaging. Hoe begeleid je iemand naar een gezonde(re) leefstijl?

Issa ontvlucht op zestienjarige leeftijd de oorlog in Syrië, zonder zijn ouders. In Nederland vindt hij een nieuw thuis in de beschermde minderjarigenopvang in Amsterdam. Na ruim een jaar wordt Issa achttien en wettelijk volwassen. Op dat moment verliest hij alle steun en wordt hij overgeplaatst naar een onbekende stad. Voor zijn beste vriend Hamidie nadert nu ook zijn achttiende verjaardag. Wat is de impact van deze ingrijpende verandering?

De laatste jaren blijkt uit meerdere onderzoeken dat jongeren en adolescenten vaker last hebben van toegenomen maatschappelijke verwachtingen en mentale druk. Ruim één op de drie jongeren heeft mentale problemen. De grootste trigger hiervoor is de coronacrisis geweest. Tijdens de coronacrisis nam het aantal jongeren (12-25 jaar) met psychische klachten toe: van 10,9% naar 18%. Verder heeft in 2021 51% van de hbo- en wo-studenten (lichte tot matige) psychische klachten.