Vakblad voor sociaal professionals
en het sociaal domein

Onderzoek laat zien dat gebouwen een grote invloed hebben op hoe wij ons als mens gedragen en voelen. Veel van dit onderzoek wordt uitgevoerd door mensen te bevragen naar hun ervaringen in bepaalde ruimten of gebouwen. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan door middel van vragenlijsten of interviews.

Professionele intuïtie is belangrijk om je werk als (jeugd) zorgprofessional goed te kunnen doen. Maar intuïtie alleen is niet altijd genoeg, ziet André Koffeman, hoofddocent aan de Masteropleiding Pedagogiek bij de Hogeschool van Amsterdam. Leren in- en uitzoomen, gebruikmaken van theoretische kennis en zoveel mogelijk perspectieven betrekken bij je werk: dát maakt oplossingen en interventies kansrijk.

Als maatschappelijk werker en cliëntondersteuner ben ik mij de afgelopen jaren steeds meer gaan verbazen over de toegenomen bureaucratie waarin sociaal werkers en inwoners hun weg moeten vinden. Iedere sociaal professional krijgt vandaag de dag slechts een ‘klein’ onderdeel van de totale hulpvraag.

Praktijkgericht onderzoek is complex. Onderzoekers kunnen tegen lastige normatieve vragen aanlopen. Om hier integer mee om te gaan kunnen ze gebruikmaken van diverse hulpmiddelen.

Maatschappelijke uitdagingen, zoals een vergrijzende bevolking, arbeidstekorten in zorg en welzijn en het verkleinen van gezondheidsverschillen door onder andere het bevorderen van een gezonde leefstijl en leefomgeving, zijn complexe vraagstukken waarmee we als samenleving te maken hebben(1, 2).

Je bent gevlucht nadat je bij een bombardement familie zag om komen. Tijdens de vlucht ben je mishandeld en in Nederland is je toekomst nog onzeker. Je kampt met nachtmerries, herbelevingen en stressklachten. De huisarts op het AZC stuurt je naar de ggz, maar jij snapt weinig van deze verwijzing.

De maatschappij verandert voortdurend en dat brengt nieuwe vraagstukken met zich mee. Zo zijn jongeren kwetsbaarder geworden door de coronacrisis en de sociale isolatie die dit bracht. De energiecrisis geeft financiële problemen en druk op de bestaanszekerheid van menig mens.

De jeugdzorgsector is een turbulente sector. Vanuit de samenleving wordt de roep om een stelselwijziging steeds sterker. Organisaties binnen de jeugdbescherming zijn zoekende binnen hun samenwerkingsrelaties met gemeenten en zijn in sommige situaties genoodzaakt om moeilijke keuzes te maken: wie wordt er wel geholpen en wie niet? De professional bevindt zich midden in dit krachtenveld en heeft te maken met een toenemende complexiteit in casuïstiek en de daarmee samenhangende werkdruk, hetgeen een groot beroep doet op hun weerbaarheid.

Tot nu toe lukt het onvoldoende om integrale zorg voor risicojongeren in de praktijk te realiseren. Al lijken plannen op papier veelbelovend, de praktijk blijkt vaak weerbarstig. In ‘Van papier naar praktijk’ proberen we samen met de praktijk een integrale aanpak in de praktijk te ontwikkelen tot een werkzame aanpak.

‘Wie ben ik? Waar ben ik goed in? En waar wil ik naartoe? Waar liggen de kansen om langdurig een betaalde baan te vinden die bij mij past, waar ik vrolijk en gelukkig van word en geschikt voor ben?’ Dit waren vragen die Hakeem zichzelf stelde om erachter te komen waar voor hem mogelijkheden lagen om binnen de Nederlandse samenleving voor langere tijd een betaalde baan te vinden die bij hem paste. Dit is hoe hij zijn loopbaan in Nederland begon.

Stel je eens voor dat iemand ervoor kon zorgen dat huiselijk geweld niet meer voorkomt. Of een methode ontwikkelt waardoor álle kinderen goed leren lezen en rekenen. Of dat iemand iets weet te beden- ken, waardoor mensen zich veiliger gaan gedragen op de weg. Of iets bedenkt waardoor de jeugd niet meer verslaafd raakt aan gokken of alcohol.

Een wijkgericht gezondheidsbevorderend groepsprogramma voor en door thuiswonende senioren.

Beelden vertellen meer dan alleen woorden. In dit artikel wil ik pleiten voor de kracht van het inzetten van foto’s tijdens het afnemen van interviews. Het doel is om sociaal werkers en studenten sociaal werk de methode foto-elicitatie aan te reiken teneinde hun onderzoekend vermogen te versterken.

Een praktijkonderzoek naar de samenwerkingsrelatie tussen raadsonderzoekers en ouders en de rol van Signs of Safety

In dit artikel worden de ervaringen met het werken in fi eldlabs volgens de Urban Innovation aanpak gedeeld. Daarbij wordt ingegaan op wat de Urban Innovation aan- pak is, waarom die aanpak nodig is, welke factoren de aanpak belemmeren en welke ontwikkelrichtingen er zijn voor het verbeteren van praktijkgericht onderzoek.

Het hulpverleningslandschap verandert snel, en in de residentiële jeugdhulp is dat niet anders . De veranderingen zorgen voor spanningen en tegenstrijdigheden in het veld. De laatste decennia wordt er sterk gefocust op het werken met de context en het netwerk van de jongeren in de jeugdhulp. Het belang hiervan wordt onderstreept door het Vlaamse beleid inzake jeugdhulp én wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot het leefklimaat in de residentiële jeugdhulp.

De autonomie van sociale wijkteams staat onder druk. Dit wordt mede veroorzaakt door de hoge werklast, de vele personeelswisselingen en de roep vanuit gemeenten om continue verantwoording en registratie. Het gevolg is dat er veelal ad hoc wordt gehandeld, wat weer effect heeft op het vakmanschap.

De vedette betreedt het veld. Het is de finale. Als de toeschouwers hem in het vizier krijgen, gaat er een golf van verbazing door het stadion. De wereldster in zijn nadagen zwaait naar iedereen die bezwaaid wil worden. Het publiek juicht en klapt de handen stuk.

Wereldwijd lijden circa 10% van de kinderen en een van hun ouders na een scheiding zonder grondige reden aan contactverlies. Deze relatiedynamiek wordt vaak onvoldoende onderkend. Betrokkenen en professionals zwemmen vaak in de fuik van de weerstand van kinderen tegen contact: zij weten niet hoe zij dit relatie-ondermijnende pro- ces na een scheiding moeten stoppen.

De Haagse Hogeschool en Zorg- en Veiligheidshuis Haaglanden hebben een participatief actieonderzoek gedaan om de samenwerking rond complexe huiselijk geweld situaties te versterken. Dit heeft geleid tot versterkingen in multidisciplinaire overleggen: een actievere deelname van gezinnen hieraan en meer structuur voor een gezamenlijke analyse en plan van aanpak.

Praktijkgericht onderzoek brengt praktijk en wetenschap bij elkaar. Onderzoekers ontwikkelen in samenwerking met de praktijk kennis die bijdraagt aan de innovatie en verbetering van die praktijk. Zo verstevigt het de basis van het sociaal werk.

De pubertijd en adolescentie brengen veel kansen, uitdagingen en soms ook problemen met zich mee. Experimenteren en grenzen opzoeken. Meestal komt dat helemaal goed. Sommige jongeren komen echter in de problemen, op één of meerdere leefgebieden.

Van iedereen wordt verwacht dat zij kunnen voldoen aan de eisen van de steeds complexer wordende maatschappij. Maar wat als het mensen niet langer lukt om mee te komen? Wat als zij overvraagd worden en zo in de problemen raken dat ze er alleen niet meer uitkomen? Wat als er zelfs sprake is van (dreigende) dak- en thuisloosheid? De maatschappelijke zorg probeert er voor deze mensen te zijn.

In de afgelopen jaren is de populariteit van het gebruik van datingsites en -apps toegenomen. Voor het overgrote deel van de contacten die voortkomen uit het gebruik van datingsites en -apps, geldt dat ze voorzien in sociale, psychosociale en fysieke behoeften. Het mondt echter ook uit in online en fysieke zedendelicten.

Het boek 12-23 beschrijft kortdurende hulp voor jongeren in de leeftijd van 12 tot 23 jaar met problemen thuis, op school, in de vrijetijd en op het gebied van gezondheid. De hulp richt zich op het signaleren, voorkomen en oplossen van problemen van jongeren en hun ouders. Het doel is de mogelijkheden en ontwikkelingskansen van jongeren te vergroten, zodat zij (weer) een positieve en actieve bijdrage kunnen leveren aan hun woon- en leefomgeving en kunnen meedoen in de samenleving.

Een grote groep professionals in het sociaal domein heeft te maken met mensen die psychisch kwetsbaar zijn. Prof. dr. Hemmo Drexhage, Erasmus MC, legt in zijn boek Immuno-Psychiatrie over de relatie tussen het immuunsysteem en het brein uit hoe het immuunsysteem, het brein en het hormoonstelsel bij stress samenwerken. Hij geeft nieuwe verklaringen voor psychiatrische aandoeningen, auto-immuunziekten en ook long-covid vanuit een ontregelde samenwerking: een immuunsysteem-uit-balans. Drexhage: ‘De nieuwe inzichten uit de immunopsychiatrie zorgen voor een paradigmaverschuiving in de psychiatrie.’

Met krapte op de arbeidsmarkt en hoge werkdruk wil je als ondernemer natuurlijk zorgen dat jouw medewerkers gelukkig zijn op hun werkplek. Zo voorkom je verzuim en een personeelstekort. Maar hoe beoordelen medewerkers in de sociale sector eigenlijk hun werksituatie? In dit artikel vind je handige informatie over waar je als ondernemer in de sociale sector op moet letten om te zorgen voor tevreden medewerkers.

Tussen culturen bestaan grote verschillen over de vraag hoe men hoort te communiceren. In sommige culturen is het uiten van emoties een signaal van oprechte bedoelingen. In andere kent men juist aan zelfbeheersing de hoogste waarde toe en ziet men het uiten van emoties als teken van geestelijke onvolwassenheid. Sommige mensen formuleren de boodschap tussen de regels door. Anderen verlangen juist een duidelijke boodschap, zonder omwegen. En zo zijn er nog talloze andere verschillen tussen culturen als het gaat om communiceren.

In dit themanummer draait het om praktijkgericht onderzoek. Dit is een samenspel tussen praktijk en wetenschap. Vanuit een vraag of probleem uit het werkveld en/of de professionele praktijk gaan hogescholen of professionals op zoek naar kennis, inzichten, producten en diensten die bijvoorbeeld bijdragen aan nieuwe methoden of verbetering van bestaande werkprocessen.

NU.nl meldt dat het Openbaar Ministerie (OM) het stiekem afdoen van een condoom tijdens seks beschouwt als verkrachting. Het is een vorm van gedwongen onveilige seks, zegt de officier van justitie dinsdag in de rechtbank in Dordrecht. Het OM eiste in twee rechtszaken celstraffen van een jaar.

Re-integratie van (ex-)delinquenten roept in de samenleving regelmatig flinke emoties op. Een vaak gehoorde opvatting is dat de gevangenis een soort hotel zou zijn waarin gedetineerden worden verwend en dat hun verblijf best wat onaangenamer gemaakt zou kunnen worden: dat zal ze leren! Over de tbs wordt nogal eens in dezelfde termen gedacht: gevaarlijke misdadigers zouden daar, ten onrechte als patiënt bestempeld, in de watten worden gelegd.

Sinds kort zijn er bij vier kinderboeken van dr. Martine Delfos luisterversies toegevoegd. Martine heeft onder andere Oline het olifantje ingesproken.

De NOS meldt dat het aantal aangiftes van zedenmisdrijven is vorig jaar verder gestegen, naar ruim 3400. Het gaat daarbij om verkrachting en andere vormen van seksueel geweld, zoals incest en aanranding. In 2021 kwamen er 3100 aangiftes binnen, een jaar ervoor waren het er 2900.

De opkomst van sociale media, chats, virtuele werelden, robotisering, automatisering trekt niet voorbij aan de wereld van het sociaal werk in al zijn vormen.

Sinds begin deze eeuw worden dwang en vrijheidsbeperking in de zorg als problematisch beschouwd, met de separeer als kop van jut. Maar vele instellingen worstelen inmiddels met de stuwende beweging naar minder dwang en het niet meer willen separeren. Dit boek biedt een diepgaande invulling naar een de-escalerende zorgpraktijk met minder dwang, maar vooral ook minder dwangbeleving.

Voor het voeren van gesprekken met cliënten is een goede communicatie van groot belang. Als hulpverlener weet je dat een veilige relatie, gelijkwaardig contact maken vanuit een open belangstellende houding een basisvoorwaarde is. Echter is het ook belangrijk dat het gesprek een structuur heeft, zodat je niet verzandt in het verhaal. Gespreksvaardig in social work en ggz biedt hiervoor een flexibele methode.

De NOS kopt ''Ook Nederland kent femicide, maar we gaan er niet de straat voor op''. Het kreeg de afgelopen week nauwelijks media-aandacht, de dood van een 52-jarige vrouw in Utrecht. Doodgestoken door een 43-jarige man. Vermoedelijk is ze omgebracht na een conflict in de relationele sfeer, zegt de politie. Dat geldt waarschijnlijk ook voor de moeder en dochter die vorige week zaterdag in Zwijndrecht werden neergeschoten. De nog voortvluchtige dader was een ex van de dochter. Zij raakte zwaargewond, haar moeder overleed.

“Eetproblemen zijn zeer complex en gaan niet alleen over eetproblemen,” stelt auteur Van der Helm. “Tegelijkertijd kom ik in de residentiële zorg bijna geen meisjes met complexe problematiek tegen die geen eetproblemen hebben. Het probleem is complex, en dus dient de zorg ook veel breder te zijn dan een oplossing voor het symptoom.”

Binnenkort verschijnt de eerste editie van 2023! Deze uitgave staat in het thema van 'Praktijkgericht onderzoek' en kun je nu al reserveren.

Ruim 1,8 miljoen personen van 16 jaar en ouder gaven in 2022 aan slachtoffer te zijn geweest van seksueel grensoverschrijdend gedrag in de afgelopen 12 maanden. Dat aantal is fors toegenomen vergeleken met 2020. Het aantal 16-plussers dat aangaf slachtoffer te zijn van huiselijk geweld is in vergelijking met 2020 gelijk gebleven.

Hoe krijg je zicht op de hulpvraag van een psychisch ontregeld kind? Peter van der Doef laat in Psychisch ontregelde kinderen zien dat hiervoor vier elementaire processen belangrijk zijn: cognitieve, relationele, emotionele en adaptieve processen. Deze processen spelen een rol in de ontwikkeling van ieder mens en krijgen bij psychische ontregelingen een specifieke invulling.

De uitstroom van sociaal werkers is hoog. Onderzoeker Marc Hoijtink vreest met grote vreze. De uitstroom is in meerdere opzichten een groot probleem. Niet alleen voor de hulpbehoevenden, maar (op termijn) ook voor het functioneren van de democratie, stelt Hoijtink. Hij vreest dat het sociaal domein voor te veel sociaal werkers op te veel plekken een giftige, demotiverende cocktail is die zij niet meer lusten.

3FM en Het Vergeten Kind bundelen hun krachten! Dit jaar zet 3FM Serious Request zich samen met Het Vergeten Kind in voor de 100.000 vergeten kinderen die opgroeien in gezinnen met heftige problemen.

Samenwerking is de spil van bijna alle menselijke prestaties en hoort bij ons zoals vliegen hoort bij vogels. Vogels hebben geen hoogtevrees en vliegen op grote hoogte, zonder angst voor de diepte en de val. Hoe anders gaan wij om met samenwerking. Ook al hoort dit bij onze menselijke natuur, de diepte en de val houden ons voortdurend bezig. Broodnodige samenwerking wordt vaak vermeden of dichtgetimmerd in procedures en regels.

De auteur beschrijft in een notendop het beloop van wat tegenwoordig de herstelbeweging heet, met ontelbare initiatieven, deelnemers en voortrekkers van 2000 tot 2020. Acht woordvoerders en twaalf denkers schetsen in dit boek de contouren van een beweging, waarin een nieuwe geestelijke gezondheidszorg gestalte krijgt.

Vandaag is het 'Nationale Vrijwilligersdag'. Jaarlijks op 7 december worden landelijk vrijwilligers in het zonnetje gezet. Ook regionaal krijgen veel vrijwilligers extra aandacht. Hoe blijf je vrijwilligers enthousiasmeren? Hoe hou je ze verbonden? Het boek Vrijwilligers centraal helpt bij het beantwoorden van die vraag.

Nederland kent meer dan vijf miljoen mantelzorgers en dat worden er in de toekomst alleen maar meer. Of we het willen of niet, mantelzorg is de hoeksteen van ons zorgsysteem. Voor de zesdelige documentaireserie Kanaal Sociaal strijken regisseurs Nelleke Koop en Stephane Kaas meer dan een jaar lang neer in Deventer, met zijn zo diverse bevolking. Zij volgen de levens van zes Deventenaren die voor een dierbare zorgen.