Vakbladvoor sociale professionals
en het sociale domein

Maatschappelijke vraagstukken zijn bijna altijd complex: er zitten meerdere kanten aan en de betrokkenen hebben verschillende belangen. Als sociaal werker krijg je dan ook regelmatig te maken met situaties waarin je meer voor je cliënten zou willen betekenen, maar niet weet waar je moet beginnen. Hoe krijg je vanuit jouw positie beweging in processen die vastlopen of tot ongewenste uitkomsten leiden?

De wereld bevindt zich in een crisis. De uitbraak van het coronavirus, die wordt bestempeld als pandemie, heeft een ongekende invloed op de gezondheid en het welzijn van burgers wereldwijd. Het virus doet een groot beroep op de veerkracht van mensen, organisaties en overheden.

Schulden, verslavingen, relatieproblemen en misbruik; de pijn zit ‘m in het hier en nu, de wortels gaan soms generaties terug. De contextuele benadering biedt hulpverleners als Thea Vlak in Rotterdam-Zuid een extra mogelijkheid om in gezinnen te werken aan herstel.

De wereld verandert, de arbeidsmarkt verandert en medewerkers veranderen mee. Het afgelopen jaar heeft ons meer dan ooit doordrongen van het feit dat veranderingen zo snel plaatsvinden dat wij de toekomst niet kunnen voorzien. Hoe hadden we voorbereid kunnen zijn op de coronacrisis?

Voortdurende veranderingen en uitdagingen in de sociaal (ped)agogische hulp- en dienstverlening vragen om samenwerking en een leven lang ontwikkelen. Dit vindt plaats in Professionele Werkplaatsen (PW).

Een houding van mens tot mens, werkelijk aansluiten bij de behoeften van de cliënt en in mogelijkheden kunnen denken. Dat zijn de ingrediënten van een professionele basishouding. Deze houding bepaalt voor een groot deel de kwaliteit van het contact en het succes van de ondersteuning. Adviseurs en trainers Martha Talma en Maryse den Hollander ontwikkelden voor Movisie ‘Back to basics.

Een ambtenaar bij de belastingdienst besluit om de kinderopvangtoeslag van bijna driehonderd ouders stop te zetten op verdenking van fraude. Een politieagent besluit een bekeuring te geven voor een klein vergrijp. Een psycholoog adviseert op grond van een aantal gesprekken en testen een sollicitant niet in dienst te nemen. Een leraar op een basisschool adviseert een leerling niet naar het vwo te sturen. Een medewerker van de Raad voor de Kinderbescherming adviseert na onderzoek een kind uit huis te plaatsen. Een hoogleraar besluit een proefschrift af te wijzen. Een sociaal werker adviseert op grond van een keukentafelgesprek een hulpaanvraag bij de gemeente af te wijzen.

Door alle maatregelen rondom corona is de opleiding Social Work aan de hogescholen ingrijpend veranderd. Alie Wiertsema - Wezel, senior docent bij de Christelijke Hogeschool Ede (CHE), vertelt over de omschakeling voor docenten en studenten, het digitaal lesgeven, verminderd studentencontact en kwaliteitsverlies. Zij kijkt reikhalzend uit naar de tijd waarin ’gewoon’ lesgeven weer mogelijk is.

Ieder mens heeft behoefte aan een zekere mate van erkenning: erkenning van je bestaan, gezien worden en serieus genomen worden. Elke vorm van erkenning die mensen kunnen uitwisselen met elkaar en die in essentie duidelijk maakt dat de een ziet dat de ander bestaat, noemen we een strook.

Dertien jaar geleden startte ik met de opleiding Sociaal Peda­­gogische Hulpverlening. Ik wilde als sociotherapeut werken met kinderen die binnen de kinder- en jeugdpsychiatrie behandeld werden in een dagklinische vorm. Na drie jaar was het dan eindelijk zover en ging ik in 2010 aan het werk.

Mannelijkheid staat nog steeds centraal in de opleidingswereld. Ook in het sociaal domein. Je kunt je daarover verbazen, je kunt uitleggen hoe dat komt en je kunt de genderkloof dichten met specifiek trainingsaanbod. Regina van Lent van Vessem en Roos Verhagen, van RadarVertige doen dat in dit artikel alle drie. Lees hoe gelijkheid tussen mensen in 2021 terrein gaat winnen in trainersland

Door het coronavirus neemt de sociale problematiek in Nederland toe. Tegelijkertijd raken professionals, vrijwilligers en mantelzorgers overbelast door de werkdruk. Om deze mensen te ontlasten, is het nodig om op zoek te gaan naar andere manieren van werken en te onderzoeken welke competenties daarbij nodig zijn.

Benno Rikkers (41) volgt de tweejarige Associate Degree Opleiding Social Work aan de Christelijke Hogeschool Ede. Hij ziet grote verschillen tussen de opleiding vóór de corona-uitbraak en daarna. De studie als investering in zowel zijn persoonlijke ontwikkeling als in zijn beroepsontwikkeling bevalt hem goed. Hij raadt het iedereen aan: ‘Als je gemotiveerd bent, doe het!

Herstel heeft als concept vleugels gekregen in de psychische zorg (ggz). Vooral door de komst van ervaringsdeskundigen en ervaringswerkers is dit een blijvend thema. Maar we zijn er nog lang niet. Veel kennis ontbreekt nog. Recent heb ik een boek gepubliceerd over herstel bij psychische problematiek en de stelling ingenomen dat herstel in hoge mate een leerproces is en dat we daar veel meer van moeten weten (Van der Stel, 2020). In dit artikel licht ik dat toe

Deze willekeurige selectie van koppen van het afgelopen jaar toont eeProfessionalisering nzelfde beeld: het falen van hedendaags sociaal beleid. De voortdurende COVID-19-pandemie, met de brede bezorgdheid over het oplopende aantal besmettingen en de gevolgen van de coronamaatregelen, duwt deze signalen naar de achtergrond. Ondertussen zet diezelfde pandemie (en bijbehorende maatregelen) de deelname van met name kwetsbare burgers aan de samenleving in Nederland op scherp.

Jan Terlouw (53) woont en werkt met zijn vrouw Lize, hun drie eigen kinderen en hun drie pleegkinderen in gezinshuis De Latei van het Leger des Heils *). Jan rondde in 2009 de SPW-opleiding af en startte in 2020 met de opleiding Social Work. ‘Ik wil me als mens en als professional blijven ontwikkelen’, zegt hij. Jan vertelt over zijn opleiding in tijden van corona, fysiek- en digitaal onderwijs, de combinatie van werk en studie, studiebelasting en levenservaring.

Leefstijlkeuzes hebben vaak een wisselwerking op sociale, relationele en psychische problemen. In een nieuwe opleiding van de CHE leren sociaal werkers hoe ze cliënten kunnen helpen om gezondere keuzes te maken en nieuwe gewoontes vol te houden. Dit artikel vertelt meer over de opleiding en geeft antwoord op de vraag waarom het zo belangrijk is hier aandacht aan te besteden.

Wie een sociaal beroep uitoefent en wil groeien, kan bij Jurjen Tak terecht. Jurjen werkt al meer dan dertig jaar met veel plezier voor de Hogeschool van Amsterdam. Hij is docent bij de masteropleiding Pedagogiek, met als profilering Zorgcoördinatie.

Deze inleiding gaat in op de bonte diversiteit aan verschijnselen die met de noemer jeugdcriminaliteit worden aangeduid. Het behandelt de vraag hoe jeugdcriminaliteit wordt gemeten, welke bronnen ons daarvoor ter beschikking staan en hoe het zit met de ‘pakkans’ en de selectiviteit in de cijfers

Meerinzicht zoekt een Klantmanager Jeugd, 24 uur. Ben jij op de hoogte van psychopathologie en beschik jij over kennis van de ontwikkeling van kinderen?

Meijs (2017) schreef een essay als gemeentesecretaris van Enschede over gedragspatronen binnen het sociaal domein. Vernieuwingspogingen kunnen slagen door omstandigheden te creëren waarin leren mogelijk is. Voor burgers is het sociaal domein ingewikkeld. De visie op maatwerk verschilt bijvoorbeeld voor sociale wijkteams en de private arena waar de zorgverlener op basis van een contract zorg levert.

Veel kinderen hebben tegenwoordig twee gezinnen, vaak omdat de ouders gescheiden zijn. 'Ik voel me thuis in twee huizen. Praktische tips en creatieve opdrachten voor kinderen en hun opvoeders' is bedacht om deze kinderen zich thuis te laten voelen in beide gezinnen. Maar ook om de samenwerking tussen de gezinnen te verbeteren. Met dit kleur- en doeboek kunnen kinderen op een speelse manier hun weg vinden in de nieuwe gezinssituatie. Ouders en opvoeders vinden in dit boek nuttige en praktische tips om hun kind te laten wennen aan het leven in twee gezinnen.

Ben je werkzaam in het sociaal domein en op zoek naar nieuwe kennis en vaardigheden om veranderingen succesvol van de grond te krijgen? De Hanzehogeschool Groningen en de Hogeschool van Amsterdam verzorgen vrijblijvend online masterclasses over leiderschap in verandering, ter aankondiging van de module Leiderschap in Verandering in het Sociaal Domein die 21 mei start.

Deze week vindt de ‘Ontdek de zorg week 2021’ plaats. Tijdens deze week kunnen potentiële medewerkers de mogelijkheden van werken in zorg en welzijn ontdekken. Zij kunnen zich oriënteren, praktische informatie krijgen, online rondkijken en meteen kennismaken met organisaties bij hen in de buurt. Om toekomstige collega’s enthousiast te maken een aantal boekentips.

Voor een stevige aanpak van jeugdproblematiek is een vernieuwde positionering nodig van het straathoekwerk en jongerenwerk. Hiervoor zal het meer richting de jeugdhulp moeten bewegen in zijn werkwijzen en methoden.

Voor veel jongeren in de stad zijn het zware tijden. School, werk, sport, tijd met vrienden: alles loopt anders. De impact van de coronamaatregelen op het sociale leven en de mentale gezondheid van jongeren is groot. Om ervoor te zorgen dat zij de komende maanden toch op een leuke en zinvolle manier hun vrije tijd kunnen besteden, stelt de gemeente Den Haag 700.000 euro subsidie beschikbaar voor nieuwe activiteiten.

Veel Amsterdamse jongeren worstelen tijdens deze coronacrisis met problemen thuis, op hun werk of met geld. Via youngoriginals.nl kunnen jongeren tussen de 16 en 24 jaar een coach krijgen die ze helpt om hun leven weer op de rit te krijgen.

Kinderen van ouders met een lager inkomen of opleidingsniveau beginnen al voor de basisschool met een achterstand en zij halen die gedurende hun schoolloopbaan niet in. Dat blijkt uit het CPB-onderzoek ‘Ongelijkheid van het jonge kind’. Uit het onderzoek blijkt ook dat de sociaaleconomische achtergrond van de ouders meer zegt over het schoolsucces van een kind dan een eventuele migratieachtergrond.

Verschenen: het dikke themanummer Opleiding en Werk

Steeds meer jongeren worden meegezogen in de straatcultuur en (licht) crimineel gedrag. Goedbedoelde en tijdrovende interventies vanuit de geïndiceerde zorg missen hun positieve uitwerking. Gemeenten en jeugdhulpverlening lijken de grip op deze jongeren te verliezen. Toch is er hoop: de inzet van effectief straathoekwerk en een betere verbinding van daaruit met de jeugdhulpverlening kan het tij op relatief ‘eenvoudige’ wijze doen keren.

Door het coronavirus is de wijze van toezicht op de kinderopvang aangepast. De GGD houdt nu toezicht via het vinger-aan-de-pols-principe, in combinatie met signaal gestuurd toezicht. De inspecteur zal indien nodig telefonisch of beeldbellen contact opnemen met de houder en vragen hoe de opvang tijdens de lockdown is georganiseerd. Een GGD-inspecteur kan dat niet zomaar doen.

Wanneer kinderen langdurig (perspectiefbiedend) opgroeien in een pleeggezin, is het belangrijk dat ze niet verscheurd raken door ingewikkelde loyaliteiten naar ouders en pleegouders. Opgroeien in twee families betekent dat de rollen die ouders en pleegouders toebedeeld krijgen voor iedereen helder zijn.

Maar liefst 80.000 kinderen voelen zich fundamenteel alleen in Nederland en groeien op in een sociaal isolement. Dit meldde ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport onlangs. Deze kinderen groeien vaak op in gezinnen met ernstige problemen. Hun ouders kunnen niet goed voor hen zorgen en buiten het gezin is er niemand die zich om hen bekommert.

De nieuwe lockdown valt kinderen, jongeren en hun ouders zwaar. Verschillende signalen wijzen op een teruglopend welzijn, een toenemend risico op suïcide en meer gevallen van emotionele verwaarlozing, vooral in gezinnen waar het eerder al niet goed ging. ‘Al bestaande kansenongelijkheid neemt verder toe’, aldus Anita Kraak van het Nederlands Jeugdinstituut. ‘Om verdere schade in te perken, is het van belang nu al te anticiperen op de langetermijneffecten van de pandemie.’

Corona heeft het werken in de zorg op zijn kop gezet. Veel professionals hebben het enorm zwaar. Vandaag, dinsdag 26 januari, staat Nederland hier extra bij stil tijdens de Dag van het werkplezier in de zorg. Dit jaar staat deze dag in het teken van respect en waardering voor de zorg en dat is volledig terecht, want de agressie tegen zorgverleners neemt toe. Als steuntje in de rug een selectie van boektitels van Uitgeverij SWP.

Beleggen in multiprobleemgezinnen, werkloze jongeren of eenzame ouderen, leek dat tot voor kort een absurde gedachte, inmiddels gebeurt het. Overal ter wereld steken private investeerders geld in de oplossing van maatschappelijke problemen. Overheden belonen hen daarvoor als het lukt. Social impact bonds behalen rendementen variërend van enkele procenten tot ruim boven de tien procent. Nederland behoort na de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk tot de koplopers op dit terrein.

Grensjongeren balanceren op de grens van goed en kwaad, op de grens van wat wel en niet is toegestaan in onze samenleving. Vaak staan zij op het punt die grens te overschrijden en gaat het onprettig gedrag over in onwettig gedrag.

Het hoger beroepsonderwijs motiveert studenten een onderzoekende houding aan te nemen, zo niet ook zelf een toegepast onderzoek uit te voeren. Als professional heb je echter te maken met een dagelijkse stroom aan nieuwe publicaties van wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek. Hoe kan je deze kennis goed benutten en op de juiste waarde schatten?

1,2 miljoen personen van 16 jaar en ouder gaven in maart en april van dit jaar aan in de voorgaande 12 maanden slachtoffer te zijn geweest van een vorm van huiselijk geweld. Bij 820 duizend personen had dit een structureel karakter, dat wil zeggen dat ze het (bijna) dagelijks, wekelijks of maandelijks meemaakten. Van seksueel geweld, binnen of buiten de huiselijke kring, werden 1,6 miljoen 16-plussers slachtoffer. 185 duizend personen maakten dit structureel mee. Dat blijkt uit de Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Geweld die het CBS heeft uitgevoerd op verzoek van het WODC.

Huiselijk geweld is een stille epidemie die overal om ons heen woedt. Iedereen kent dus wel iemand die ermee te maken heeft. Omstanders zijn vaak handelingsverlegen, maar kunnen een belangrijke buddy zijn in de (h)erkenning van de problematiek en de ondersteuning in het hele proces dat daarop kan volgen.

’Geen junks in woonwijk na burenprotest’. Regelmatig lezen we in de media berichten die de beeldvorming over mensen met een verslaving negatief kunnen beïnvloeden. Deze negatieve beelden bestaan niet alleen in de media en samenleving maar in subtielere vorm ook in de verslavingszorg. Opvallend is dat de houding van burgers over verslaving vaak negatiever is dan bij andere psychische aandoeningen, zoals bij een depressie of angstproblematiek. Dit komt omdat de overtuiging heerst dat verslaafden zelf verantwoordelijk zijn voor hun verslaving: ‘eigen schuld, dikke bult’. Verslaving wordt gezien als een morele zwakte.

Een issue die vrijwel altijd opduikt in de professionele relatie is, in hoeverre je eigen beelden en vooroordelen de begeleiding of hulpverlening eerder bemoeilijkt dan vooruit helpt. Ido Weijers laat in een nieuwe serie artikelen op blog.pedagogiek.nu aan de hand van gevallen zien, hoe het gevaar van vooringenomenheid kan opspelen.

Ido Weijers beschrijft een casus uit het professionele leven van een jeugdbeschermer - mooi om te lezen hoe vooroordelen en normatief professioneel handelen een normaal onderdeel is van het dagelijks werk.