‘Het concept vind ik absoluut vernieuwend’, knikt de hoogleraar instemmend. ‘Dit had ik afgelopen jaren graag meer gezien: dat we vormen vinden waarin we specialistische zorg combineren met informele zorg. Dat vind ik sterk aan de netwerkcoach: dat de oom, tante of buurman informele zorg biedt en daarbij ondersteund wordt door specialisten. Of ik jou hierbij wil begeleiden in een promotietraject? Dat vind ik een lastige. Het idee is namelijk goed, alleen heb je nog geen programmatheorie en al helemaal geen ervaringen waaruit blijkt dat dit ook kan. Dat moet je toch echt eerst hebben, willen we richting een promotietraject denken.’

Poeh, een programmatheorie, denk ik stilletjes. Dat klinkt indrukwekkend en als veel werk. En het klinkt vooral als een periode van opsluiten in de universiteitsbieb om tot zoiets te komen.

‘Weet je wat’, zegt de hoogleraar, ‘denk nog eens goed na over wat we hebben besproken en plan dan maar een nieuwe afspraak in. Ik moet nu gaan, ik ben al te laat voor een ander overleg.’

 

 

‘Ja lief, eerlijk gezegd vind ik het gewoon al een hele goede tekst’, zegt mijn vriendin in antwoord op mijn onzekere blik. ‘Qua opbouw kun je denk ik nog wel wat dingen schuiven, maar qua inhoud denk ik dat dit een goed bespreekstuk is. Er staat helder in wat je precies beoogt te bereiken en hoe je dit denkt te doen. Het zal vast nog aangescherpt worden de komende tijd, maar voor nu is het denk ik een mooi stuk’.

‘Weet je’, zegt een manager tijdens het stuurgroepoverleg, ‘aan dit soort stukken merk ik dat ik nu manager ben. Vroeger was ik dit stuk direct en grondig gaan lezen, nu scan ik het door. Dus wat ik ervan vind? Het ziet er goed uit. Prima.’ De andere stuurgroepleden knikken instemmend en wachten licht ongeduldig tot ik overga naar het volgende agendapunt.

Tijdens het werkoverleg met de bestuurder is de reactie ietsje uitgebreider: ‘ik merk dat ik dit soort stukken niet gewend ben om te lezen. Het is nogal academisch. Het is volgens mij wel een heldere beschrijving. Hier en daar mis ik wat concrete resultaten, die mag je meer uit lichten. Geef me dit weekend nog even leestijd en ik kijk er nog even goed naar, okay?’ De hulpverlener is positief: ‘De programmatheorie ziet er goed uit! We gaan het er nog over hebben, maar het was in ieder geval al leuk om te lezen’, mailt ze opgewekt.

 

En nu? Komende week is het overleg met de hoogleraar. De programmatheorie zit in zijn mailbox. Het wachten is begonnen. Het voelt als een eerste test en eerlijk gezegd denk ik dat het ook gewoon zo is. Ik hoop maar dat ik het idee programmatheorie überhaupt een beetje goed begrepen heb op basis van de door hem aanbevolen literatuur. En dat mijn invulling daarvan natuurlijk klopt. 

En de netwerkcoaches? Die gaan we vanaf komende week zoeken. Daar heb ik goede hoop op!

Als alles goed uitpakt, verklap ik wie de hoogleraar is. Anders hul ik mij in stilzwijgen. 

 

Wat is een programmatheorie? 

Een programmatheorie is het geheel van veronderstellingen over het verband tussen de verwachte werkzame mechanismen van de activiteiten en de beoogde uitkomsten (Rossi, Lipsey& Freeman, 2004). De programmatheorie kent een impact en proces theorie. De impacttheorie beschrijft hoe het programma voor de specifieke doelgroep de gewenste, sociaal maatschappelijke, resultaten bereikt. De procesbeschrijving bestaat uit een beschrijving van een gebruikersplan, hierin staat de visie beschreven over hoe de beoogde doelgroep de beoogde zorg krijgt van de organisatie. Naast dit gebruikersplan is er een organisatieplan: het geheel aan randvoorwaarden van de uitvoerende organisatie(s) (personeel, administratie, financiën, etc) om de beoogde zorg te bieden.

Een programmatheorie dient hulpverleners handvatten te bieden bij de uitvoering van hun werkzaamheden en de onderzoekers richtlijnen te bieden om de veronderstelde hypotheses te definiëren en te toetsen. Het is vaak de eerste beschrijving van een programma om met elkaar in gesprek te gaan over het concept, de werkwijze en veronderstelde resultaten. Het helpt met andere woorden om te voorkomen dat je met elkaar in het luchtledige blijft praten, door het te beschrijven word je gedwongen te beschrijven wat wie er nu precies hoe aan heeft. Best handig dus als je iets nieuws begint!


Bekijk hier het boek: (Rossi, P. H., Lipsey, M. W., & Freeman, H. E. (2004). Evaluation: A systematic approach (7th Ed.).Thousands Oaks, CA: Sage.)

 

En hier een voorbeeld van een programmatheorie:

Allemaal opvoeders in de pedagogische civil society. Naar een theoretisch raamwerk van een ander paradigma voor opgroeien en opvoeden (Marije Kesselring, Micha de Winter, Bob Horjus,Tom van Yperen)

Dit was deel 2 uit een serie over een nieuw zorginitiatief: het Verbindingsteam. Levi van Dam is projectleider en zal komend jaar schrijven over de ontwikkelingen en strubbelingen van het Verbindingsteam. De beschrijvingen zijn er op gericht om kennis te delen. Ook meedenken over dit initiatief? Reageer hieronder.