In de bundel tekenen kinderen van verslaafde ouders hun verhaal op. De inmiddels volwassen geworden jeugdigen deelden hun verhaal tien jaar eerder al in de eerste publicatie, toen ze nog thuis woonden. Nu, een decennium later, reflecteren ze op de tussenliggende periode, de band met hun verslaafde ouder en de vraag hoe hun identiteits- en loyaliteitsontwikkeling is verlopen.

Trend

De behoefte om na te denken over je eigen leven en hoe je jouw eigen plaats bepaalt in deze wereld, komen steeds vaker voor. Volgens Engelbertink is nadenken over de zin van het leven steeds meer een thema waar mensen zich mee bezig houden. Dat kan een van de redenen zijn voor kinderen van verslaafde ouders om te schrijven. ‘Die hebben een grotere kans om vast te lopen in hun leven en dan kan schrijven een uitkomst bieden.’ Met de komst van internet wordt het delen van ervaringsverhalen door diverse sites en fora toegankelijker. ‘Door internet wordt de drempel om het met anderen te delen verlaagd.’ Engelbertink is docent SPH en MWD aan Saxion Hogeschool, schrijfdocent en beheerder van de site ervaringsverhalen.nl. In de praktijk ziet ze dat er een grote vraag is naar het opschrijven van je verhaal. ‘Steeds meer mensen schrijven hun verhaal op, alleen of in schrijfcursussen.’ De grote behoefte om het op te schrijven heeft volgens haar ook met de behoefte naar reflectie te maken. ‘De tijd nemen om na te denken draagt bij aan acceptatie.’

Vertellen zonder te praten

Het opschrijven van hun verhaal over het opgroeien met een verslaafde ouder heeft de jongeren en volwassenen uit het boek geholpen. Richard (25) groeide op bij zijn aan alcohol verslaafde moeder. In het vervolgboek vertelt hij: ‘Ik heb best veel aan het boek gehad. Voornamelijk bij mensen die ik net leerde kennen. Dan gaf ik het aan hen mee. Ik had niet zo’n zin om telkens alle verhalen weer te gaan vertellen. Dan zei ik: ‘ja, lees maar’. Engelbertink ziet dat het vertellen van je verhaal op die manier veiliger en laagdrempelig is. ‘Het is makkelijker om je verhaal te delen, zonder het zelf te hoeven vertellen.’ Sammy (30) is nu leraar en gebruikt het boek als voorlichting op school. ‘Als ik voorlichting geef over alcohol en drugs dan laat ik de leerlingen lezen en er daarna over discussiëren.’ Zelf groeide hij op bij zijn vader met een alcoholverslaving. Daardoor herkent hij leerlingen die in een moeilijke situatie zitten. ‘Ik leen ze het boek en zeg dan dat ze het eens moeten lezen. Dat ze niet de enige zijn, dat de verslavingszorg hen kan helpen. ‘

Rol van de hulpverlener

Hulpverleners die werken met jongeren die hun ervaringsverhaal op willen schrijven moeten vooral een luisterend oor bieden, vindt Engelbertink. ‘Bedenk dat je al heel veel doet als ze hun verhaal kunnen doen. Het is belangrijk dat hun kwaliteiten worden herkend en de jongeren ervaren dat ze gezien worden.’ Dat gebeurt namelijk in hun thuissituatie niet voldoende. Daar gaat alle aandacht naar de ouder met de verslaving en past het kind zich aan. ‘Deze publicatie is dan ook vooral bedoeld voor hulpverleners, zodat die de juiste begeleiding kunnen bieden bij het opschrijven.’ Voor hulpverleners die met lvg-jongeren werken kunnen de schrijftips uit het boek mogelijk nog niet helemaal aansluiten. Voor die doelgroep wil Engelbertink een laagdrempelige bijlage uitbrengen met schrijftips op maat en wellicht verduidelijkende illustraties.

Loyaliteit

Engelbertink heeft tijdens het schrijven van het boek de belemmeringen in ontwikkeling bij kinderen met een verslaafde ouder gezien. ‘Het is moeilijk je eigen identiteit te vormen als je een ouder hebt die de eigen identiteit niet eens kent.’ Op basis van interviews met professionals, kinderen en ouders concludeert Engelbertink dat in veel gevallen het kind de ouderrol op zich neemt. De jongere komt zo niet toe aan eigen ontwikkeling. Het kind is vaak gericht op een ander omdat die zich dat als overlevingsmechanisme eigen heeft gemaakt. Door de weinig emotionele ondersteuning die het kind heeft ontvangen van de ouder heeft die daardoor moeite om emoties bij zichzelf te herkennen en te uiten. Ze blijven zoeken naar waardering, ook in hun volwassen leven. ‘Het kunnen spiegelen aan een ouder die niet verslaafd is, helpt het kind. Zo heeft die niet het gevoel een geheim alleen te moeten dragen.’ Elk kind is zijn leven lang loyaal aan zijn ouders, dat komt in het boek naar voren. ‘Uiteindelijk willen mensen het gevoel krijgen dat zij in harmonie leven met wat ze willen, kunnen, denken en voelen.’

Engelbertink, M.M.J., Den Ouden, F.J., Engelbertink, I.M.C., Beld, A.N. & Stomp, M. (2014). Het blijven toch je ouders, tien jaar later. Gepubliceerd op www.ervaringsverhalen.nl/vervolgboek

Simone van Iperen