Social media raken steeds meer in trek. Mensen zijn sociale wezens die graag kennis delen en meningen uiten. Vooral jongeren in de leeftijd van 16 tot en met 25 jaar maken veel gebruik van sociale netwerken, namelijk 88 procent (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2012). Jongeren beschikken over smartphones en hebben overal toegang tot internet. Ze zijn er mee opgegroeid, hierdoor hebben ze vaardigheden ontwikkeld om online te communiceren en te leren. De jeugdhulpverlening kan hiervan profiteren door de online hulpverlening aan te bieden. Het gebruik maken van online hulpverlening aan de hand van social media sluit aan bij leefwereld van de jeugdigen. Hulp via internet is zeer laagdrempelig (Duimel & de Haan, 2007). Playing for Success Almelo wil deze mogelijkheden gaan benutten.

 

Playing for Success

Playing for Success vindt zijn oorsprong in Engeland. Door de successen daar is het concept ook in Nederland geïntroduceerd. In Nederland worden op diverse locaties deelnemers van 9 tot 14 jaar begeleid om leerachterstanden op te heffen. Op 15 september 2011 vond de kick-off plaats van Playing for Success in Almelo. In Almelo is Playing for Success een tienweeks traject om voortijdig schoolverlaten onder jongeren tussen de 16 en 23 jaar te voorkomen. Het is een samenwerkingsverband tussen Heracles Almelo, gemeente Almelo en het ROC van Twente. Playing for Success Almelo werkt samen met verschillende instanties zoals scholen, verslavingszorg en welzijnsorganisaties. Het doel van het traject is arbeidstoeleiding en/of scholing. Jongeren die moeite hebben om een opleiding succesvol af te ronden worden gestimuleerd om na te denken over hun toekomstmogelijkheden. Playing for Success biedt een uitdagende en inspirerende leerplek aan buiten school, namelijk een voetbalstadion. Bij Playing for Success staat de deelnemer centraal. Zij hebben vaak langdurig in een onderwijssysteem gezeten dat niet past, hierdoor lukt het hen niet te slagen in een omgeving waar de leerstof centraal stond. De jongeren hebben vaak al veel teleurstellingen achter de rug als ze aan het traject beginnen. Playing for Success levert een bijdrage aan het zelfvertrouwen en een positiever zelfbeeld van de jongere.

Methodiek: oplossingsgericht werken

De methodiek die het traject hanteert is oplossingsgericht werken. De begeleiding is toekomstgericht en gericht op het creëren van oplossingen. Er wordt gekeken naar mogelijkheden en kwaliteiten. De deelnemer is daarin deskundig: het gaat over zijn leven, zijn keuzes en zijn toekomst. Het initiatief tot leren wordt bij de deelnemer zelf gelegd en de deelnemer moet zichzelf verantwoordelijk voelen voor zijn eigen leerproces. In het traject speelt groepsdynamica ook een belangrijke rol. De groep moet een veilige plek zijn, waarbij de jongeren elkaar accepteren, erkennen en herkennen. De groep is een netwerk en moet daarnaast inspireren en stimuleren tot het maken van keuzes. Het doel van deze methodiek is studenten in beweging krijgen door ze bewust te maken van hun kracht, waardoor ze een keuze kunnen maken voor de toekomst. Naarmate het traject vordert, versterken de onderlinge verhoudingen en delen de deelnemers ervaringen met elkaar. Ze zetten hun eigen ervaringen in als leerschool voor de ander. Binnen het traject lopen de volgende vragen als een rode draad door het tienweeks-traject: wie ben ik, wat wil ik, hoe ga ik dit bereiken en wie en wat heb ik daarvoor nodig.

Nazorgtraject

In de huidige situatie bij Playing for Success houdt de hulpverleningsrelatie na tien weken op. Er is een beperkte mogelijkheid voor eventuele verdere hulp. De docenten van Playing for Success locatie Almelo hebben geconstateerd dat er veel behoefte is aan ondersteuning na afloop van het traject. Onder de deelnemers ontstaan er naar verloop van tijd hulpvragen. Vanwege het ontbreken van een nazorgtraject blijven deze hulpvragen bestaan. Playing for Success Almelo is de eerste locatie in Nederland die een nazorgtraject wil gaan ontwikkelen. Deze locatie wil hiervoor gebruik gaan maken van social media. In opdracht van Playing for Success Almelo is onderzoek gedaan. ‘NA(ar) ZORG MET SOCIAL MEDIA’ is een onderzoek naar de wijze waarop, middels social media, passende nazorg geboden kan worden aan de deelnemers van Playing for Success. Het onderzoek heeft geleid tot een concept van een nazorgtraject waarbij social media ingezet wordt.

 

Uitkomsten onderzoek

Aan het onderzoek deden acht oud-deelnemers en acht docenten mee. Uit het onderzoek onder de oud-deelnemers van Playing for Success, werd bevestigd dat zij behoefte hadden aan contact na afloop van het traject met zowel deelnemers als docenten. Een groot gedeelte van de deelnemers heeft daadwerkelijk contact gehad na afloop van het traject met elkaar en/of docenten. Het contact is vooral ontstaan op basis van toeval en door middel van social media. Het is gebleken dat niet iedereen met een hulpvraag contact heeft gezocht na afloop van het traject. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat de drempel te hoog was om contact te zoeken, omdat het traject reeds was afgerond. De deelnemers gaven aan zich bezwaard te hebben gevoeld om achteraf een hulpvraag te stellen.

 

Laagdrempeliger

Social media bieden mogelijkheden voor mensen voor wie het offline niet altijd gemakkelijk is om zichzelf te presenteren. Vooral als mensen verlegen zijn of zich erg bewust zijn van hoe zij overkomen op anderen, is het laagdrempeliger om zich online te uiten en te presenteren dan face-to-face. Dit is voornamelijk het geval bij jongeren (Schouten, 2007). Dit zou een reden kunnen zijn waarom de deelnemers de laagdrempeligheid van social media als voordeel zagen. De deelnemers gaven ook aan dat er met social media sneller en effectiever gecommuniceerd kan worden. Andere voordelen die zij zagen waren: de mogelijkheid tot het maken van een afspraak om langs te komen en de mogelijkheid om vragen te stellen. De deelnemers vinden het belangrijk dat er bij het ontwikkelen van het concept rekening gehouden wordt met de privacy en daarom gaven zij de voorkeur aan een algemeen gedeelte en privé-gedeelte op social media. Het algemene gedeelte moet volgens hen zichtbaar kunnen zijn voor alle bezoekers. Het privé-gedeelte moet toegankelijk zijn voor de docenten en de deelnemers per groep. Door het onderscheid tussen de gedeeltes, kan de veiligheid en het vertrouwen in de groep gewaarborgd blijven. Alle deelnemers waren het er over eens dat zij een vrijblijvende rol willen vervullen in het nazorgtraject, zij willen hier naar eigen behoefte gebruik van kunnen maken.

 

Docenten

Voor het onderzoek was het van belang dat niet alleen de deelnemers, maar ook de docenten werden gehoord. De docenten zagen het vroegtijdig kunnen ingrijpen als voordeel van social media. Daarnaast vinden zij het op de hoogte blijven van de jongeren ook belangrijk. Social media zijn dan een goede manier om contact met anderen te onderhouden (Schouten, 2007). Andere voordelen die de docenten zagen waren: laagdrempeligheid, de groep in stand houden en de mogelijkheid tot vragen stellen. Behalve de deelnemers vinden de docenten het ook belangrijk dat er bij het ontwikkelen van het concept rekening gehouden wordt met de privacy.

Uit het onderzoek is gebleken dat de docenten en de deelnemers Facebook de meest geschikte vorm vinden voor een nazorgtraject. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat deze vorm in Nederland het meest gebruikt wordt. Facebook is in Nederland het populairst van alle social media. Dit is gebleken uit onderzoek onder 11.000 personen van 15 jaar en ouder. Het gebruik van Twitter, LinkedIn en YouTube blijft stabiel, maar Facebook zal na verwachting blijven groeien (Van Lier, 2012). Doordat de deelnemers en een aantal docenten al actief gebruik maakten van Facebook, zal de kans van slagen groter kunnen zijn dan wanneer er gebruik wordt gemaakt van een impopulair sociaal netwerk. Facebook biedt de mogelijkheden die in de praktijk en de theorie als gewenste aspecten naar voren kwamen.

Het concept

Facebook kan passende nazorg bieden volgens de deelnemers en docenten van Playing for Succes, als het bestaat uit een algemeen gedeelte en een privé-gedeelte. Het algemene gedeelte zal toegankelijk zijn voor alle belangstellenden. Gezien het feit dat dit een openbaar gedeelte betreft, kan iedereen vragen stellen, berichten sturen of reageren op anderen. Iedereen heeft de mogelijkheid om lid (vrienden) te worden van dit account, mits dit geaccepteerd wordt door de beheerder. Het advies hierbij is om alleen vriendschapsverzoeken te accepteren van (oud-) deelnemers. Op het algemene gedeelte zal informatie te vinden zijn over Playing for Success, zoals: informatie over het traject Playing for Success, visie, missie, informatie over het nazorgtraject en contactgegevens.

Het privé-gedeelte zal niet voor iedereen toegankelijk zijn. Dit gedeelte is alleen zichtbaar en toegankelijk voor de docenten en de deelnemers per groep. Alleen de beheerder is in staat om nieuwe mensen uit te nodigen. Voor de anderen zal deze optie uitgeschakeld worden. De groep is op deze manier afgeschermd voor de buitenwereld. De beheerder kan op elk gewenst moment personen toevoegen. Hij nodigt per groep standaard alle deelnemers van Playing for Success uit. Deze personen hebben zelf de keuze om het verzoek wel dan niet te accepteren. Op deze manier blijft de vrijblijvendheid bestaan. Playing for Success heeft jaarlijks drie groepen deelnemers van elk vijftien jongeren. Facebook heeft de mogelijkheid om per groep een groep aan te maken. Dit houdt in dat de deelnemers alleen kunnen communiceren met de groep waarin zij gezeten hebben. Het privé-gedeelte zal over de volgende mogelijkheden beschikken: mogelijkheid tot vragen stellen, reageren op vragen, zelf posten, mogelijkheid tot groeps- en individueel contact, mogelijkheid om het traject te evalueren en documenten toevoegen.
Wanneer er wordt gekozen om social media in te zetten in de hulpverlening, wordt geadviseerd om het nazorgtraject tijdens het traject te implementeren. Dit kan men doen door informatie te verstrekken, waaronder voor-en nadelen. Daarnaast kan men de cliënten kennis laten maken met het sociale medium.

In het nazorgtraject is het van belang om de veiligheid strikt te waarborgen. Indien er ongewenste foto’s, video’s, berichten etc. worden geplaatst, kan de beheerder hier actie op ondernemen en deze verwijderen.   De beheerder heeft daarnaast de mogelijkheid om personen te blokkeren. Zodra iemand geblokkeerd is, kan die persoon niet langer contact zoeken. Om de controle te houden over wat men heeft gedeeld, kan op Facebook onder de optie ‘accountinstelling’ een archief gedownload worden door de beheerder. De inhoud van het archief bestaat uit foto’s en video’s die zijn gedeeld, prikbordberichten, privé-berichten en chatgesprekken. Persoonlijke gegevens van anderen zijn niet terug te vinden in dit archief

Het onderzoek ‘NA(ar) ZORG MET SOCIAL MEDIA’ sluit aan op Playing for Success Almelo en betreft een concept, gericht op het bieden van genoemde nazorg. Een concept met, daaruit voortvloeiend, de hoop en verwachting dat dit ook elders in Nederland navolging zal vinden. Want zoals bekend, is vroegtijdig schoolverlaten een groot maatschappelijk probleem, dat te veel jongeren de aansluiting op de arbeidsmarkt en samenleving doet missen.

 

Gedurende de uitvoering van het onderzoek hebben de onderzoekers een weblog bijgehouden om belangstellenden op de hoogte te houden. Deze weblog is ontstaan onder het motto ‘practice what you preach’ en is te vinden op: http://nazorgdoorsocialmedia.blogspot.com

Op deze site is tevens het volledige onderzoek te vinden.

 

 

Literatuur

Centraal Bureau voor de Statistiek (2011). Webmagazine: Uitwisselen van tekstberichten. Verkregen van http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/dossiers/jongeren/publicaties/artikelen/archief/2011/2011-3296-wm.htm

Duimel, M. & De Haan, J. (2007). Nieuwe links in het gezin: De digitale leefwereld van tieners en de rol van hun ouders. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

 

Schouten, A. (2007). Adolescents’ online self-disclosure and self-presentation (Ph. D. Thesis, Amsterdam School of Communications Research ASCoR, University of Amsterdam). Verkregen van http://dare.uva.nl/en/record/235204

 

Van Lier, H. (2012, 4 mei). Hyves: ooit de best bezochte site, nu in verval. Volkskrant, p. 2.

 

 

Over de auteurs

Maaike Aagten en Marije Veenvliet studeren SPH aan Saxion Enschede.