Kinderombudsman Marc Dullaert hield eerder deze week een pleidooi om LVB-jongeren van 18-plus niet uit het oog te verliezen. Het zijn jongeren die niet in een veilige en stabiele leefomgeving verkeren. Dullaert pleit voor een 'verplichte veiligheidsscan'. De televisieprogramma's Brandpunt (KRO) en Dokument (NCRV)  besteedden aandacht aan deze problematiek.

Volgens Anne Slingerland, coördinator van Mentorschap Midden Nederland, zijn er voor de hulpverlening genoeg mogelijkheden. Dat schrijft ze in haar artikel dat Sozio hieronder publiceert.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Daniëlla was een licht verstandelijk beperkte vrouw. Toen ze achttien werd verliet ze de instelling waar ze woonde om bij haar moeder en stiefvader te gaan wonen. Alle hulpverleners wisten dat deze stiefvader een zedendelinquent was en dat Daniëlla een groot risico liep. Niemand deed iets, want ze was achttien en mocht gaan waar ze wilde. Daniëlla leeft niet meer. Brandpunt reconstrueerde wat er na haar verhuizing gebeurde. Het lijkt alsof de betrokken hulpverleners niets wisten van de beschermingsmaatregelen die er in de Nederlandse wetgeving bestaan. Of de dood van Daniëlla voorkomen had kunnen worden met een beschermingsmaatregel zullen we nooit weten, maar het had haar kwetsbaarheid wel verkleind.

Curatele, bewind en mentorschap

Voor 18+ die door een ziekte of beperking niet in staat zijn zelf (alle) beslissingen te nemen bestaan drie wettelijke maatregelen in Nederland: curatele, bewind en mentorschap. Ze worden toegepast voor bijvoorbeeld personen met dementie, een psychiatrische stoornis of verstandelijke beperking. Dat iemand zo’n ziekte of beperking heeft, maakt niet dat per definitie een beschermingsmaatregel nodig heeft. Meestal zijn er familieleden die zonder tussenkomst van de rechter als wettelijk vertegenwoordiger optreden voor bijvoorbeeld oma die dement geworden is, of een verstandelijk beperkt volwassen kind. Zo lang alle betrokkenen vinden dat dat goed gaat, is er ook geen tussenkomst van een rechter nodig.

Zedendelinquent

Sommige familieleden laten zich wel benoemen door de rechter als curator, bewindvoerder of mentor. Bijvoorbeeld omdat de persoon waar het om gaat de noodzaak van de bescherming niet ziet. Soms wordt iemand van buiten de familie of omgeving van de betrokkene aangesteld. Voor Daniëlla was dat logisch geweest, want ze had weliswaar familie, maar het was voor alle betrokken hulpverleners duidelijk dat die haar niet konden beschermen. Dat wordt pijnlijk duidelijk in de citaten uit haar bijzondere ondersteuningsplan in de Brandpuntuitzending. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat moeder ‘een relatie heeft gekregen met Geert. Hij heeft een verleden als zedendelinquent en staat nog onder nauw toezicht van de reclassering.’

Veilige plek

Uit de Brandpuntuitzending komt niet naar voren of Daniëlla ook bescherming nodig had wat haar financiën betreft. Vanwege haar beperking kan verondersteld worden dat dit ook nodig was. Er had voor haar een curator aangesteld kunnen worden of een (gecombineerde) mentor/ bewindvoerder. Zowel een curator als een mentor heeft de bevoegdheid om de verblijfsplaats te bepalen van degene waarvoor zij benoemd zijn. Een mentor of curator had voor Daniëlla een veilige plek met de juiste ondersteuning kunnen vinden en had kunnen zorgen dat zij niet naar huis hoefde.

Kwetsbaarheid

Het lijkt erop dat de beschermingsmaatregelen niet voldoende bekend zijn in de jeugdhulpverlening. Mevrouw Boertjes van de William Schrikker Groep zegt in de Brandpuntuitzending dat er wettelijke maatregelen moeten komen om deze kwetsbare groep (AS: licht verstandelijk beperkten) te beschermen. Die beschermingsmaatregelen zijn er en als er maar op tijd ingegrepen wordt, kan ruim voor de achttiende verjaardag van kwetsbare licht verstandelijk beperkte jongeren een wettelijk vertegenwoordiger worden aangesteld die de kwetsbaarheid kan verkleinen. Natuurlijk is het geen wondermiddel. Net als ouders hun kind niet voor alle kwaad kunnen behoeden kan ook een wettelijk vertegenwoordiger dat niet. Curatoren, bewindvoerders en mentoren kunnen echter wel de kwetsbaarheid verkleinen.

Vertrouwd persoon

Naast de juridische positie die wettelijk vertegenwoordigers hebben, kunnen zij ook een vertrouwd persoon zijn in het leven van bijvoorbeeld licht verstandelijk beperkte personen. Daniëlla had hulpverleners die haar los lieten toen ze achttien werd. Hetzelfde geldt voor de jongeren in de documentaire ‘Het leven begint bij 18’ van de NCRV. Als er geen stabiele thuissituatie is zijn licht verstandelijk beperkte jongeren op zichzelf aangewezen. Hulpverleners en voogden met kwetsbare licht verstandelijk beperkte cliënten zouden zo’n zes maanden voor de achttiende verjaardag al moeten bekijken of bescherming nodig is en tijdig het instellen van een beschermingsmaatregel in gang moeten zetten.

Bronnen/ links:

• Documentaire ‘het leven begint bij 18’: 
• Brandpunt ‘Daniëlla mag naar huis’: 

Meer weten:

• www.goedvertegenwoordigd.nl (wordt 10 februari gelanceerd)
• www.mentorschap.nl
• www.bpbi.nl
• www.rijksoverheid.nl
• www.rechtspraak.nl