Vakblad voor sociaal professionals
en het sociaal domein

‘Niet minder autistisch, maar autistisch gelukkig’

Workshops voor mensen met autisme hebben vaak als doel om stress, angst en depressie te verminderen. ‘Maar laten we eens 180 graden draaien’, zegt autismedeskundige Peter Vermeulen. ‘Wat maakt dat iemand met autisme zich goed voelt?’
‘Niet minder autistisch, maar autistisch gelukkig’

‘Hoe meer je iemand laat nadenken over waar hij of zij stress van krijgt, hoe depressiever die wordt’, zei autismedeskundige Peter Vermeulen op het autismecongres van vrijdag 31 oktober in Utrecht, dat werd georganiseerd door de Nederlandse Vereniging voor Autisme. ‘Daarom is het beter om te ontdekken wat iemand een goed gevoel geeft. En wanneer we positieve gevoelens bevorderen, bevorderen we ook de weerstand tegen negatieve levenservaringen.’

 

‘We zien soms dat iemand alleen nog maar wordt gezien als wandelend probleemgedrag’, zegt ook orthopedagoog Alice Padmos op het congres. Zij werkt bij het Centrum voor Consulatie en Expertise. ‘De positieve punten verliezen familie uit het oog. Daarom vragen wij al bij het eerste gesprek waar iemand goed in is, want dat biedt aanknopingspunten.’ Padmos geeft het voorbeeld van een vrouw met autisme en een eetstoornis die wilde hardlopen. Daar werd ze gelukkig van, maar de ene instelling verbood dat, omdat ze dan nog meer afviel. Een andere instelling draaide het juist om en zei: ‘Als jij eet, gaan wij met jou hardlopen.’

 

Niet zelf invullen
‘Tot nu toe kijken wetenschappers die het geluk van mensen met autisme onderzoeken vaak naar criteria als werk en mate van zelfstandigheid. Maar zulke objectieve criteria zeggen weinig over de kwaliteit van het bestaan’, zegt Vermeulen. ‘Iemand kan zelfstandig zijn en een baan hebben, maar toch heel ongelukkig zijn. Je kunt niet zeggen wat iemand een goed gevoel geeft, emotioneel welbevinden is heel persoonlijk.’ Hij adviseert daarom om geen eigen oordeel te projecteren op het geluk van een ander.

 

Om dat te illustreren, geeft Vermeulen het voorbeeld van een jongetje dat in de pauze altijd alleen staat. Als hij dat aan zijn moeder vertelt, schrikt ze, gaat ze meteen naar de juf en maken ze samen een plan om ervoor te zorgen dat het jongetje mee kan doen met zijn klasgenoten. Maar dat jongetje blijkt daar helemaal geen behoefte aan te hebben, hij vindt die plek in de hoek van het plein juist prettig, want daar heeft hij een goed overzicht.

 

Positief zelfbeeld
Een andere manier om mensen gelukkig te maken, is door ze iets te geven waar ze trots op kunnen zijn. ‘In plaats van ze aan te praten dat ze goed zijn, moet je ze een zinvolle dagbesteding geven’, vindt Vermeulen. ‘Een goed gevulde dag voorkomt vervelen, piekeren en gedragsproblemen.’


Een waargebeurd verhaal is dat van een autistische jongen met een verstandelijke beperking die graag glas breekt. Daardoor ging alles wat breekbaar was achter slot en grendel. ‘Maar soms zit er in een probleem een talent’, zegt Vermeulen. ‘Nu doet hij een ronde door de buurt, verzamelt alle glasflessen en brengt die naar een glascontainer. Die jongen is gelukkig en de buurt ook. Ik pleit er daarom voor om naar talenten te zoeken, al kan dat soms heel lastig zijn.

 

Muziek verbindt
Moeder Aaltje van Zweden ontdekte wat haar autistische zoon met een verstandelijke beperking gelukkig maakt toen hij zes jaar oud was. ‘We zaten in de auto en Benjamin zat op de achterbank’, vertelt Van Zweden op het congres. ‘Hij kon destijds nog niet praten. Er kwam een liedje op de radio en opeens kreeg ik een treintje naar mijn hoofd. Toen ontdekte ik hoe sterk hij op muziek reageerde. Dat was ons ei van Columbus. Wilden we Benjamin bereiken, dan was muziek het antwoord.’

 

Daarmee was de basis voor Papageno gelegd, een stichting die in 1997 werd opgericht om kinderen met autisme te helpen met muziek. ‘Ik verbaas me er elke week weer over hoeveel effect muziek op kinderen met autisme heeft’, zegt Mathieu Pater, werkzaam bij Papageno als muziektherapeut. ‘Volgens onderzoek zorgt muziek voor een betere verbinding tussen de linker- en rechterhersenhelft. En muziek versterkt de sociale vaardigheden, want als je samen muziek maakt, moet je wel op elkaar letten en met elkaar bezig zijn, want anders komt er niks.’

 

Pater vertelt dat de structuren in muziek autistische kinderen houvast kunnen bieden. ‘Alleen is dat soms ook weer lastig, omdat een instrument of stem bijvoorbeeld anders is dan bij het originele nummer. Maar daar leert een kind ook van. Je kunt dan zeggen: “Het mag best anders zijn. Wat jij doet is ook mooi.”’

 

Met problemen om leren gaan
Wat volgens autismedeskundige Peter Vermeulen eveneens van belang is, is het bieden van ondersteuning die precies past. ‘Dus om een balans te vinden tussen uitdaging en bescherming’, zegt hij. ‘Ik denk dat we mensen met autisme soms onderschatten als we problemen mijden. Ze kunnen best grenzen overschrijden.’ In een aantal pretparken krijgen kinderen met autisme voorrang, zodat ze niet hoeven te wachten. ‘Maar is dat goed?’ vraagt Vermeulen zich af. ‘Je moet toch een keer leren wachten. Je kunt daarom beter een balans zoeken: hoe leer ik iemand wachten en maak ik dat wachten ook autismevriendelijk? Dat kan bijvoorbeeld door iemand iets te doen te geven. Geluk is niet het vermijden van problemen, maar ermee om kunnen gaan.’

 

Gelukkig zijn en iemand een goed gevoel geven, dat moeten doelen zijn, vindt Vermeulen. ‘Dus focus niet op het verhogen van het IQ of het verbeteren van vaardigheden. Want wat heb je aan een hoger IQ als je niet gelukkig bent?’ Hij vertelt dat de meeste bestaande trainingen zijn gericht op het verbeteren van de communicatie en sociale vaardigheden. ‘Het is zeker goed dat die trainingen er zijn, maar van mij mogen er ook meer trainingen komen die zich richten op het bereiken van een positief gevoel’, zegt Vermeulen. ‘Maak mensen niet minder autistisch, maar autistisch gelukkig.’

 



Naar homepage


Kirsten Ronda,

Relevante categorieën:

nva |