Dat stellen het Toezicht Sociaal Domein/Samenwerkend Toezicht Jeugd in het onlangs verschenen kritische rapport ‘Het wijkteam en kwetsbare gezinnen’. De samenwerkende inspecties sociaal domein hebben het afgelopen half jaar onderzoek gedaan naar de effectiviteit van zorg en ondersteuning in de meest kwetsbare gezinnen. Het gaat om gezinnen die op verschillende leefgebieden zorg en ondersteuning nodig hebben. De conclusies zijn verontrustend, stelt Esther Deursen, programmadirecteur Toezicht Sociaal Domein.

Caseload
Uit het onderzoek in zes gemeenten (een dwarsdoorsnede van verschillende typen wijkteams) blijkt onder meer dat de caseload van de wijkteamleden veel te zwaar is, waardoor de professionals van de wijkteams onvoldoende tijd en aandacht kunnen besteden aan hun regierol bij kwetsbare gezinnen. ‘Het wijkteam wordt niet alleen ingezet voor hulp en ondersteuning aan kwetsbare gezinnen, maar moet bijvoorbeeld ook eenvoudige hulpvragen behandelen en indicaties stellen’, aldus Deursen.

Onderliggende problemen
Een ander knelpunt ligt in de aanpak van de wijkteams die weinig onderscheidend is voor ‘gewone’ gezinnen en kwetsbare gezinnen. Mensen die bij het wijkteam aankloppen, moeten zelf hun hulpvraag formuleren. Mensen uit kwetsbare gezinnen komen vaak niet uit zichzelf naar het wijkteam, maar zijn doorverwezen. ‘Zij hebben niet altijd een hulpvraag, staan vaak niet open voor hulp of de hulpvraag komt niet overeen met de hulp die bijvoorbeeld de kinderen in het gezin nodig hebben,’ zegt projectleider Helen Heskes.

Integraliteit
De integraliteit in de wijkteams laat te wensen over. ‘De jeugdmensen richten zich nog heel erg op jeugd en kijken naar de problematiek van dat kind, maar niet naar de problematiek van de ouders.' Alle gemeenten hebben in hun beleid geformuleerd dat een gezin met meerdere problemen één plan krijgt en dat één regisseur als spin in het web functioneert. Dat is nauwelijks in de praktijk terug te zien, constateren de gezamenlijke inspecties. ‘Vaak zijn de plannen op één gezinslid gericht’, aldus Heskes.

Andere aanpak
Het lukt kortom in de praktijk onvoldoende om de problematiek van deze complexe gezinnen goed in kaart te brengen, de (on)mogelijkheden en beperkingen van een gezin te herkennen en hierop in te spelen en om een goed functionerend team rondom het kwetsbare gezin te leiden. Ook lukt het nog onvoldoende om met het gezin en betrokken professionals ‘een samenhangende aanpak tot stand te brengen, die effectief de problemen oplost of beheersbaar maakt en nieuwe problemen helpt te voorkomen’.

Aan de bak
Gemeenten moeten nadrukkelijk aan de bak, vindt Deursen. Gemeenten hebben onvoldoende informatie en kennis over hoe hun lokale netwerken functioneren. Zij moeten onder meer kijken of hetgeen ze in beleid hebben opgeschreven van de grond komt. ‘Hoe regelen al die professionals van de partijen waar de zorg is ingekocht dat met elkaar en schieten die kwetsbare gezinnen er nu echt wat mee op?’
Bron: Binnenlands Bestuur