‘De nummer één hulpvraag van jongeren die dak- en thuisloos zijn, is een dak boven hun hoofd. En het liefst zo snel mogelijk,’ aldus Rob Jezek namens het Projektenburo en Stichting Zwerfjongeren Nederland (SZN). Jezek benadrukt in het voormalige weeshuis de complexiteit van hulp aan de doelgroep: ‘Problemen rondom scholing en schulden maken dat de narigheid nog niet is opgelost zodra een jongere de huissleutel heeft.’ Zwerfjongeren kampen vaak met meervoudige problemen en hebben meestal langdurige begeleiding nodig om weer op de rails te komen. In 2011 is het aantal zwerfjongeren geteld door het ministerie van VWS en bleek hun aantal groter dan gedacht. Er blijken negenduizend jeugdigen tussen de 16 en 23 jaar te bestaan die op straat leven. Dat komt overeen met het gemiddeld aantal leerlingen op een ROC.
Onder de vleugels nemen
Het aantal dak- en thuisloze jongeren onder de 18 jaar wordt geschat op duizend. Dat zijn resultaten die bekend zijn over een nog lopend onderzoek van ICDI. Remi Goossens van ICDI presenteert vandaag alvast de voorlopige uitkomsten van het onderzoek. Vorig jaar is de kinderwelzijnsorganisatie gestart met het ondervragen van jongeren en jeugdwerkers in Nederland. Goossens: ‘Alle ondervraagde jongeren geven aan negatieve ervaringen met jeugdzorg te hebben. En alle ondervraagde professionals vinden het huidige beleidskader tekort schieten.’ Die sombere schets van de bestaande situatie krijgt een hoopgevende tegenhanger als duidelijk wordt wat wél werkt voor jongeren: ‘De rol van een vertrouwde volwassene is cruciaal. Dat kan een hulpverlener zijn maar ook een oom of andere steunpilaar. Het onder de vleugels genomen worden door een volwassene helpt de jongere.’
Eerst onderdak
Tijdens de expertmeeting wordt duidelijk dat de aanpak binnen Nederland bij organisaties onderling behoorlijk verschilt. Enkele van die aanpakken worden vandaag uitgelicht en kritisch ondervraagd. De projecten Housing First Amsterdam, Jongeren Onder Dak Gouda en Werkhotel Leiden zijn sinds enkele jaren bezig met de opvang en begeleiding van zwerfjongeren. Het project Housing First heeft daarbij als prioriteit de jongere allereerst onderdak aan te bieden. De enige voorwaarde is dat de jongere een inkomen heeft, zoals een uitkering. Van daaruit werkt de ondersteuning naar het aanpakken van andere problemen. Het betreft jongeren waar vaak van wordt gezegd dat ze niet te begeleiden zijn en een lang verleden van hulpverlening achter zich hebben liggen. Enkele jongeren van Housing First aan het woord in dit filmpje.
Niet zonder slag of stoot
Bij Jongeren Onder Dak daarentegen, ontvangen jongeren niet gelijk een sleutel. Eerst krijgen ze ondersteuning op verschillende levensgebieden in de aanloop naar een eigen huis. Hoewel verschillend in aanpak, de projecten beogen allemaal toegankelijk te zijn voor jongeren. Maar in de praktijk blijkt dat hulpverleners soms hemel en aarde moeten bewegen om iets voor elkaar te krijgen. ‘Voordat een uitkering geregeld is, ben je zo een half jaar verder’, bekritiseert een hulpverlener uit de zaal de stroperige regels. De frustratie over bureaucratie is tijdens de meeting vaker te horen. Professionals lopen tegen ambtelijke rompslomp aan die naar hun idee ‘voor geen meter opschiet.’ De hulpverleners zeggen een werkzame samenwerking met gemeenten te missen en te snakken naar zogeheten ‘korte lijntjes’. ‘Er zit geen flexibiliteit in het systeem,’ is vanuit de zaal te horen. Daardoor dreigen veel zwerfjongeren buiten de traditionele hulpverlening te vallen als professionals hun nek niet uitsteken.
Simone van Iperen
Eerder verschenen nieuws:
Kwikstart: Nieuwe app voor jongeren die hulpverlening verlaten
