Met de vorming van jeugdhulp kwamen allerlei opdrachten en verantwoordelijkheden
bij gemeenten terecht waar zij voorheen niet of nauwelijks mee te maken hadden, zoals het familiegroepsplan, ambulante jeugdhulp, preventieve taken van de jeugdgezondheidszorg, jeugd-geestelijke gezondheidszorg, pleegzorg, residentiële jeugdhulp, jeugd met een beperking en JeugdzorgPlus.
Naast deze vormen van jeugdhulp zijn de gemeenten verantwoordelijk geworden voor de uitvoering van jeugdbeschermingsmaatregelen en de uitvoering van jeugdreclassering.
Daar was onder andere een ingrijpende decentralisatie van de jeugdzorg voor nodig middels de Jeugdwet en herzieningen van andere wetten zoals de AWBZ, die deels overging naar de Wmo en de Zorgverzekeringswet en de ‘kern-Awbz’ die opging in de Wet langdurende zorg, en een deel van de Wajong die opging in de Participatiewet.
Deze stelselwijzigingen zijn erop gericht dat mensen sneller geholpen worden bij hun zorg- of ondersteuningsvragen. Het wordt wenselijk geacht dat mensen zorg en ondersteuning krijgen die zo nauw mogelijk aansluiten op hun persoonlijke (thuis)situatie, mogelijkheden en netwerk. Gezien de samenleving in verandering is het
vooral van belang dat mensen die anderen zorg of hulp (willen) bieden daarvoor alle ruimte en steun krijgen, waardoor de omvang en de kosten van de verzorgingsstaat worden beperkt.
Dat wordt niet bereikt door het veranderen van wetten en regelgeving en het verleggen van de regie alleen, daar is veel meer voor nodig. Dit vraagt onder meer om meer samenhang in het aanbod van zorg, jeugdhulp en ondersteuning. Ook meer en betere samenwerking tussen professionele en vrijwillige zorgverleners en
mantelzorgers, en passende ondersteuning van mantelzorgers en zorgvrijwilligers is gewenst. Er zal vanuit gemeenten aandacht moeten komen om te komen tot meer zorgdiensten, voorzieningen en hulpmiddelen die mensen in staat stellen thuis te blijven wonen. Bovendien zal er lokaal veel meer ruimte en stimulans voor zorginitiatieven
van particulieren moeten zijn.
Het overbrengen van de regie van de jeugdzorg naar het lokaal niveau onder de noemer transitie is dus niet voldoende om tot een ander beleid en een andere uitvoering te komen. Minder rijksoverheid, meer lokale sturing en de burger centraal en zelfredzaam vraagt een andere manier van beleid maken, samenwerken, organiseren
en hulp en ondersteuning bieden.
Daarvoor is een transformatie van het brede jeugddomein nodig, waarbij het jeugdlandschap inhoudelijk wordt opgeschud door onder andere nieuwe verbindingen. Door beter af te stemmen tussen de spelers in het jeugdveld kan de gemeente betere resultaten behalen dan nu het geval is.
De komende jaren zal de transitie indalen bij de gemeenten en zal de transformatie gestalte moeten krijgen. De Jeugdwet zal verbeteringen krijgen, er zullen door allerlei partijen aanvullende afspraken worden gemaakt en de weerbarstige praktijk zal uitvoerende partijen dwingen tot aanpassingen die nu nog niet kunnen worden
voorzien.
Dit boek geeft dus geen honderd procent definitief beeld van de jeugdhulp en het jeugdbeleid.
De jeugdhulp en het jeugdbeleid worden in dit boek met opzet breed ingebed in de maatschappelijke ontwikkelingen. De veranderingen in jeugdland gaan zo snel dat niet alleen de informatie steeds aanpassing behoeft, maar ook de visies en meningen ten aanzien van allerlei onderwerpen die daarmee samenhangen.